Με δύο εκφράσεις που στη φιλοσοφία αποτελούν «αντίφαση εν τοις όροις» επιχειρεί ο ιστορικός και αρθρογράφος του «Γκάρντιαν», Τίμοθι Γκάρτον
Ας, να ερμηνεύσει το κύμα του εθνικιστικού λαϊκισμού που...
δείχνει να απειλεί τόσο τις ΗΠΑ όσο και την Ευρώπη.
Ο πρώτος είναι η «παγκοσμιοποίηση της αντιπαγκοσμιοποίησης», με την έννοια ότι άνθρωποι όπως ο Τραμπ, η Λεπέν, ο Ερντογάν, ο Βίλντερς, ο Φάρατζ και ο Ορμπάν επιθυμούν την περιχαράκωση στα εθνικά κράτη, αφήνοντας έξω τους «άλλους» και τους «ξένους», αλλά και την απόσυρση από κάθε πολυμερή συμφωνία, είτε αυτή αφορά το εμπόριο είτε την κλιματική αλλαγή.
Θυμίζει ότι τέτοια κύματα απαιτούν πολύ χρόνο για να διαμορφωθούν και άρα εκφράζουν υπόγειες αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο, πολλές φορές αθέατες στο γυμνό μάτι. Σήμερα είναι ο εθνικιστικός λαϊκισμός, στη δεκαετία του 1990 ήταν ο παγκοσμιοποιημένος φιλελευθερισμός (ή νεοφιλελευθερισμός), στον μεσοπόλεμο ήταν οι ολοκληρωτισμοί, ενώ στον 19ο αιώνα ο ιμπεριαλισμός.
Ο δεύτερος όρος προέρχεται από τη διαπίστωση ότι σήμερα έχουμε μια Διεθνή των Εθνικιστών, στον βαθμό που οι ίδιοι προσδοκούν πολιτικά κέρδη από τις νίκες των ομοίων τους.
«Σήμερα οι Ηνωμένες Πολιτείες, αύριο η Γαλλία» έγραψε στο τουίτερ η Λεπέν. Ενα άλλο ανησυχητικό σημάδι αφορά τον ισχυρισμό αυτών των εθνικιστών-λαϊκιστών ηγετών ότι εκφράζουν άμεσα τον «λαό». «Θα είμαι η φωνή σας», δήλωσε στο ακροατήριό του ο Τραμπ, ενώ ο Ερντογάν, όταν η Ε.Ε. του είπε ότι ξεπέρασε τις κόκκινες γραμμές στο θέμα της φίμωσης και καταστολής του Τύπου, απάντησε ότι «ο λαός είναι αυτός που βάζει τις κόκκινες γραμμές».
Φυσικά εδώ οι εθνικιστές-λαϊκιστές ηγέτες εκμεταλλεύονται αυτό που έχει ονομαστεί κομψά «κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης», αφού δείχνουν διατεθειμένοι να παραμερίσουν τους ενδιάμεσους και να εγκαθιδρύσουν μια, υποτίθεται, αδιαμεσολάβητη σχέση με τους πολίτες. Βέβαια ο δρόμος απ’ αυτόν τον ισχυρισμό μέχρι τους ολοκληρωτισμούς και τους φασισμούς, αλλά και την völkisch (λαϊκίστικη και δημαγωγική φασιστική-ναζιστική) ιδεολογία μικραίνει επικίνδυνα.
Αυτή η αντίληψη περί άμεσης έκφρασης του λαού από τον ηγέτη έχει και την άλλη της όψη. Οπως θυμίζει ο Γκάρτον Ας, ο Τραμπ δήλωσε ότι «το μόνο σημαντικό πράγμα είναι η ενοποίηση του λαού, γιατί οι υπόλοιποι [the others] δεν σημαίνουν τίποτα».
Ποιοι υπόλοιποι; οι μουσουλμάνοι, οι Εβραίοι, οι πρόσφυγες, οι μετανάστες, οι ομοφυλόφιλοι και πάει λέγοντας. Ολοι αυτοί μπορούν να αποκλειστούν, να διαχωριστούν, να στιγματιστούν, να απελαθούν και, ποιος ξέρει, αύριο να διωχθούν ή να εξολοθρευτούν.
Οι μεγάλες κινητοποιήσεις κατά της εκλογής Τραμπ, το κίνημα Black Lives Matter (Οι ζωές των μαύρων μετράνε), οι τεράστιες διαδηλώσεις ενάντια στην κλιματική αλλαγή, οι παρακαταθήκες του κινήματος Occupy Wall Street, οι αγώνες κατά της λιτότητας και της ιδιωτικοποίησης των κοινών αγαθών, η πάλη για την ανεξιθρησκία και κατά του κάθε θρησκευτικού φονταμενταλισμού, όπως και οι αναγκαίες μάχες εναντίον των στρατιωτικών εξοπλισμών και επεμβάσεων αποτελούν τη μόνη εγγύηση ότι το κύμα του εθνικιστικού λαϊκισμού δεν θα γίνει τσουνάμι που θα σαρώσει τις κοινωνικές και πολιτιστικές κατακτήσεις των μεταπολεμικών δεκαετιών.
Η υπεράσπιση του πλουραλισμού, των δημοκρατικών εγγυήσεων και των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων βρίσκεται ξανά στην κορυφή της ατζέντας για κάθε προοδευτικό πολίτη, ο οποίος αντιλαμβάνεται τι σημαίνει η επιστροφή σε μια εποχή των φίρερ, της υποταγής, των πογκρόμ, των γκέτο, της καταστολής και της εξόντωσης. Οι εθνικιστές λαϊκιστές «είναι εδώ για να μας διχάσουν», λέει ο Ας, προσθέτοντας όμως το κρίσιμο: «Ας τους σταματήσουμε λοιπόν»!...
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου