Πολλοί νομίζουν πως χρησιμοποιούν ορθά την ελληνική γλώσσα, αλλά νομίζουν λάθος. Πολλοί γράφουν, εκφράζονται, επικοινωνούν άλλοτε προφορικά κι άλλοτε γραπτά στην ελληνική γλώσσα αλλά δεν μπορούν να εντοπίσουν τα λάθη που -συχνά- κάνουν, κι αυτό διότι τις περισσότερες φορές δεν γνωρίζουν το ορθό.
Και πολλοί θεωρούν πως η χρήση αρχαίων, «καθαρευουσιάνικων», λόγιων εκφράσεων τους προσδίδει κύρος αλλά αυτό που επιτυγχάνουν είναι απλώς να επιβεβαιώνεται -εν αγνοία τους- η άγνοιά τους επί της ελληνικής.
Το Newsbomb συγκέντρωσε μερικά από τα συχνά λάθη που γίνονται τόσο στον προφορικό όσο και στον γραπτό λόγο και σας εξηγεί... τον σωστό τρόπο γραφής και εκφοράς.
Άλλο το χάρη σε κι άλλο το εξαιτίας
Το «χάρη σε…» έχει θετική σημασία, ενώ το «εξαιτίας» αρνητική.
Παράδειγμα: «Χάρη σε σένα είμαι καλά», ενώ «εξαιτίας σου κάηκε το φαγητό».
Ανέκαθεν, από ανέκαθεν και… εξ από ανέκαθεν
Το σωστό είναι το ανέκαθεν. Το επίθημα -θεν προέρχεται από παλαιά πτώση της ελληνικής, την αφαιρετική, δηλώνοντας την προέλευση, την κίνηση, την απομάκρυνση. Γι’ αυτό και η χρήση της πρόθεσης «από» θεωρείται περιττή. Η λέξη «ανέκαθεν» περιέχει ήδη την έννοια της προέλευσης.
Παράδειγμα: «Ήξερε ανέκαθεν ότι θα ασχοληθεί με το ποδόσφαιρο».
Το αδικαιολόγητο ν στο… μέγεθος
Το ρήμα είναι «μεγεθύνω» και κατά προέκταση το ουσιαστικό είναι «μεγέθυνση». Όχι «μεγενθύνω», καθώς λέμε μέγεθος και όχι μέγενθος.
Παράδειγμα: «Άφησα την φωτογραφία για μεγέθυνση».
Στα πλαίσια ή στο πλαίσιο;
Το πλαίσιο (δηλαδή το κάδρο) είναι πάντα ένα. Η φράση συχνά συγχέεται με το «μέσα στα όρια», τα οποία είναι όντως πολλά.
Παράδειγμα: «Το παράδειγμα δόθηκε στο πλαίσιο της συζήτησης».
Ώριμο είναι να μην χρησιμοποιείται το... ν
Ωρίμανση ή ωρίμαση; Το σωστό είναι «ωρίμαση», επειδή προέρχεται από το ρήμα «ωριμάζω»
όπως, συμβαίνει και με τα εξετάζω – εξέταση, παρουσιάζω – παρουσίαση.
Με «ν» σχηματίζονται τα ουσιαστικά που προέρχονται από ρήματα σε -αίνω,
όπως θερμαίνω – θέρμανση, σημαίνω – σήμανση, ρυπαίνω – ρύπανση.
Παράδειγμα: «Η ωρίμαση των μήλων γίνεται το φθινόπωρο».
Οδύνες και ωδίνες
Οι οδύνες είναι οι έντονοι πόνοι της ψυχής (βάσανα, λύπες) και προέρχεται από την αρχαία ελληνική ὀδύνη (ο πόνος, σωματικός και ψυχικός).
Οι ωδίνες όμως είναι οι πόνοι στην αρχή και κατά τη διάρκεια του τοκετού και προέρχεται από την αρχαία ελληνική ὠδίς (ο πόνος του τοκετού, το κοιλοπόνημα).
Ο κύριος που έχει αποβιώσει είναι απλώς… αείμνηστος
Δεν χρησιμοποιείται το «κύριος» ή το «κυρία» για πρόσωπα που έχουν πεθάνει. Παρατίθεται απλώς το όνομα ή προηγείται το «αείμνηστος» ή «μακαρίτης», αν χρειάζεται. Πχ. Διαβάζω λογοτεχνία του αείμνηστου Καζαντζάκη – Όχι του κυρίου Καζαντζάκη.
Πότε μέσα και πότε μες;
Το «μέσα» μπροστά από «σ» γίνεται «μες» (αλλά όχι απαραίτητα, μπορεί να μείνει «μέσα»), ποτέ όμως «μεσ’». Π.χ. «Μεσ’ από το δάσος», αλλά «μες στο δάσος» ή «μέσα στο δάσος».
Λόγιο αλλά κλασικής αξίας
Το «μέχρι» είναι «μέχρις» μόνο προ φωνήεντος σε λόγιες εκφράσεις: μέχρις αποδείξεως, μέχρις εβδόμης γενιάς, μέχρις εσχάτων, μέχρις υπερβολής, μέχρις ενός.
Ακούγονται ίδια αλλά γράφονται διαφορετικά
- Σύγκλιση απόψεων (ρ. συγκλίνω - συν + κλίνω). Το συγκλίνω δηλώνει κυριολεκτικώς την κίνηση προς την ίδια τοποθεσία και μεταφορικώς την κοινή πορεία με στόχο την κατάληξη στο ίδιο σημείο, δηλαδή την επίτευξη τεθέντων κοινών στόχων, την εξαγωγή ενός κοινού συμπεράσματος ή του επιθυμητού αποτελέσματος. - Σύγκληση συνεδρίου (ρ. συγκαλώ - συν + καλώ). Το συγκαλώ σημαίνει την πρόσκληση ενός συνόλου ατόμων (κατά κύριο λόγο, των μελών ενός οργάνου) για ορισμένο σκοπό (ανταλλαγή απόψεων, λήψη αποφάσεων κ.ά.). - Σύγκλειση δοντιών (ρ. συγκλείω – συν + κλείω/κλείνω) Το συγκλείω σήμαινε, μεταξύ άλλων, κλείνω σφιχτά. Το ουσιαστικό σύγκλειση χρησιμοποιείται στη νέα ελληνική γλώσσα μόνον ως οδοντιατρικός όρος, που δηλώνει τη θέση στην οποία υπάρχει επαφή, συναρμογή των δοντιών της άνω και της κάτω γνάθου ενός ανθρώπου.
- ετερόκλιτο ουσιαστικό (από την κλίση) – ετερόκλητο πλήθος (από την κλήση)
- κλείνω την πόρτα – κλίνω το ρήμα
- η εξάρτηση από τα ναρκωτικά (εξαρτώ) - η εξάρτυση του στρατιώτη (εξαρτύω) - η εξάρτιση του πλοίου (εξαρτίζω)
- παραλείφθηκε το κεφάλαιο (από το παραλείπω) – παραλήφθηκε το δέμα (από το παραλαμβάνω)
- να ‘μαι(= να είμαι) π.χ. τι ώρα να ‘μαι σπίτι; – Να με (= δείτε με) π.χ. να με κι εγώ!
Η απόστροφος και το κόμμα που… δεν χρειάζονται
- καθότι ή καθ’ ότι (και όχι: καθ’ ό,τι)
- οτιδήποτε (και όχι: ο,τιδήποτε)
- καθένας, καθεµιά (και όχι: κάθε ένας, κάθε µια)
Κι όμως είναι δισύλλαβο
Το διά είναι δισύλλαβο, άρα δέχεται τόνο και συνεπώς προφέρεται ανάλογα. Δεν είναι δια. Ωστόσο το για είναι μονοσύλλαβο και δεν δέχεται τόνο.
Για τους απαιτητικούς...
ο µυς, οι µύες, τους µυς (και όχι: οι µυς, τους µύες)
Αντίστοιχα: ο ιχθύς, οι ιχθύες, τους ιχθύς (και όχι: οι ιχθείς, τους ιχθύες)
Το βάρος των… κληρονόμων
«Κληροδοτώ το σπίτι στο γιο µου», αλλά «κληρονοµώ το σπίτι από τον πατέρα µου». Όχι «κληρονομώ το σπίτι στο παιδί μου»
Κι όμως έχουν διαφορετικά σημασία…
- Έξοχα: θαυµάσια – Εξόχως: πάρα πολύ, υπερβολικά
- Άμεσα: Χωρίς μεσολάβηση – Αμέσως: Τώρα.
Άλλο σκόρος κι άλλο σκουριά
- Αντισκορικό: προϊόν που προστατεύει από σκόρους
- Αντισκωριακό: προϊόν κατά της σκουριάς
Ένας ήταν ο ασκός του Αιόλου
Θα ανοίξουν τον ασκό του Αιόλου (και όχι: τους ασκούς).
https://www.newsbomb.gr/ellada/story/1662162/omileite-ellinika-afta-einai-ta-syxnotera-lathi-pou-polloi-kanoun-polloi-esy-gnorizeis-to-sosto
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου