Θα αντέξει η ελληνική οικονομία...???

Η κυβέρνηση πρέπει να λάβει δύσκολες αποφάσεις οι οποίες θα κρίνουν τη στάση των αγορών και των ευρωπαίων εταίρων.

Θα αντέξει η ελληνική οικονομία το 2010 ή θα καταρρεύσει υπό το βάρος των ελλειμμάτων, των χρεών και της πίεσης των ανυπόμονων αγορών;

Προφανώς το ερώτημα δεν μπορεί να απαντηθεί με ένα «ναι» ή ένα «όχι».

Η καλύτερη απάντηση είναι «εξαρτάται».

Και όντως η τύχη της ελληνικής οικονομίας αλλά και το μέλλον της χώρας εξαρτώνται από πλήθος παραγόντων και συνθηκών αλλά κυρίως από τις αποφάσεις και τις δυνατότητες της νέας κυβέρνησης. Αυτή τη στιγμή τα πράγματα «τρέχουν» με τις χειρότερες δυνατές προοπτικές.

Η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση Παπανδρέου κατανάλωσε πολύτιμο χρόνο με το βλέμμα στραμμένο στο εσωτερικό και υποτίμησε τα πολλά διεισδυτικά βλέμματα των αδημονούντων ξένων που αναγνώρισαν την Ελλάδα ως έναν από τους πιο ασθενείς κρίκους του δοκιμαζόμενου από την κρίση διεθνούς οικονομικού συστήματος. Oταν ο υπουργός Οικονομίας κ. Γ. Παπακωνσταντίνου ανακοίνωσε τη διεύρυνση των ελλειμμάτων στο 12,7% του ΑΕΠ και έφθασε να προβλέπει εκτίναξη του δημοσίου χρέους πάνω από το 120% του ΑΕΠ το 2010, δεν ανέμενε την τόσο βίαιη αντίδραση των ευρωπαίων εταίρων ούτε την ακόμη εντονότερη των διεθνών οίκων αξιολόγησης και των αγορών που οδηγούνται από αυτούς.

▅ Υποτονική διαχείριση

Το κακό είναι ότι ακόμη και όταν διαπιστώθηκαν οι επιθετικές διαθέσεις των ξένων η κυβέρνηση Παπανδρέου σχεδόν τις αγνόησε και έμεινε στη σχεδιασμένη προ των εκλογών πολιτική της. Το μπαράζ των υποβαθμίσεων της ελληνικής οικονομίας που ακολούθησε σοκάρισε τους υπευθύνους της οικονομικής πολιτικής, αλλά και πάλι η πολιτική διαχείριση της κρίσης αξιοπιστίας υπήρξε υποτονική, μη δυνάμενη να μεταβάλει τις επιθετικές διαθέσεις των διεθνών οίκων αξιολόγησης. Αντιθέτως, μάλιστα, το βάρος για την Ελλάδα πολλαπλασιάστηκε.

Οι οικονομικές προοπτικές της χώρας παραμένουν αρνητικές για τους ξένους, η αξιοπιστία μας έχει κατεβεί τουλάχιστον δυο σκάλες από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, το υπερβάλλον κόστος δανεισμού σε λίγο θα τείνει να ξεπεράσει τις τρεις ποσοστιαίες μονάδες, οι τράπεζές μας- το μαλακό υπογάστριο της οικονομίας μας- πιέζονται αφόρητα και μέγας παραμένει ο κίνδυνος να υπάρξουν χειρότερες εξελίξεις, ικανές να κλονίσουν σοβαρά τη δανειοληπτική μας δυνατότητα. Ακόμη και αν δεν συμβούν τα χειρότερα, σίγουρα η ελληνική θέση θα είναι δυσχερέστερη καθώς το περιβάλλον δανεισμού θα τείνει να γίνει δυσκολότερο.

Το 2010 η ζήτηση δανειακών κεφαλαίων θα είναι πολύ μεγαλύτερη καθώς όλες οι χώρες, λόγω των μεγάλων δημοσιονομικών ελλειμμάτων, θα διεκδικήσουν δανειακά κεφάλαια από τις αγορές. Ταυτοχρόνως, όπως έχει προαναγγελθεί, τα επιτόκια θα ανεβούν και οι ενέσεις ρευστότητας των κεντρικών τραπεζών θα περιορισθούν στο ελάχιστο. Γίνεται φανερό ότι σε συνθήκες αυξημένης ζήτησης δανειακών κεφαλαίων θα απαιτηθούν πολύ μεγάλες προσπάθειες από την πλευρά μας για να ανακτήσουμε το προηγούμενο επίπεδο δανειοληπτικής ικανότητας. Με άλλα λόγια, η χώρα θα βρεθεί το 2010 ελλειμματική, υπερχρεωμένη και υποβαθμισμένη να ζητεί δανεικά από ένα σύστημα χρηματοπιστωτικών αγορών το οποίο θα μπορεί να διαλέγει και να απαιτεί όσο γίνεται περισσότερα κέρδη για τα χρήματα που θα προσφέρει.

Εδώ που φθάσαμε λοιπόν όλα εξαρτώνται από τις διαθέσεις και τις δυνατότητες της κυβέρνησης να αντιδράσει δυναμικά, αποφασιστικά και οργανωμένα ώστε να υπερβεί το ταχύτερο τις ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες. Ουσιαστικά βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο, χωρίς πολλές επιλογές. Από τη στιγμή που η λειτουργία του εγχώριου οικονομικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένου και του τραπεζι κού, εξαρτάται από τον διεθνή δανεισμό, τα περιθώρια είναι περιορισμένα.

Κατά τα φαινόμενα, η κυβέρνηση Παπανδρέου θα αναγκασθεί εκ των συνθηκών να μεταβάλει στάση, να ξεπεράσει τις όποιες δεσμεύσεις της προεκλογικής περιόδου και να προσαρμοσθεί αναλόγως. Και εργαλείο της πολιτικής στροφής θα είναι το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης, το οποίο αναμένεται να κατατεθεί στα μέσα Ιανουαρίου στις Βρυξέλλες. Εκτιμάται ότι από τις προβλέψεις του θα γίνονται φανερές οι διαθέσεις για δημοσιονομικά μέτρα και διαρθρωτικές παρεμβάσεις στις κρίσιμες ζώνες των δαπανών και του Ασφαλιστικού. Το ζήτημα λοιπόν είναι η ταχύτητα, η σαφήνεια, η ένταση και η αποτελεσματικότητα της στροφής. Αν, δηλαδή, η εξειδίκευση των μέτρων και το βάρος αυτών θα δημιουργούν τη βεβαιότητα ότι το δημοσιονομικό πρόβλημα οδηγείται προς έλεγχο. Στην περίπτωση αυτή και αν οι Βρυξέλλες αποφανθούν ότι τα μέτρα είναι τα δέοντα, οι αγορές θα καλμάρουν αλλά και πάλι θα συνεχίσουν να παρακολουθούν συστηματικά και να ελέγχουν τις ελληνικές δημοσιονομικές επιδόσεις. Αλλά και στην καλύτερη των περιπτώσεων, αν δηλαδή τα μέτρα αποδειχθούν αποδοτικά, η επάνοδος σε καλύτερες αξιολογήσεις δεν θα είναι αυτόματη. Θα απαιτηθούν αρκετός χρόνος και έμπρακτες αποδείξεις διόρθωσης των τάσεων στα δημόσια οικονομικά για να περάσουμε από αρνητικές αξιολογήσεις σε αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Ανώτεροι τραπεζικοί παράγοντες σημειώνουν ότι είναι απαραίτητο να τεθεί εθνικός στόχος αναίρεσης των υποβαθμίσεων ως το τέλος του 2010. Αν έτσι εξελιχθούν τα πράγματα, τότε ο κίνδυνος να παρασυρθεί η χώρα σε ανεπιθύμητες καταστάσεις περιορίζεται σημαντικά.

▅ Το εφιαλτικό σενάριο

Σε αντίθετη περίπτωση, αν η κυβέρνηση δεν λάβει τα απαραίτητα μέτρα και δεν δημιουργήσει τη βεβαιότητα στους Ευρωπαίους και στις αγορές ότι θα ελέγξει τα δημόσια οικονομικά, τότε οι εξελίξεις μπορεί να είναι απότομες και ανεξέλεγκτες. Οσοι παρακολουθούν στενά τις ελληνικές οικονομικές εξελίξεις και είναι σε θέση να γνωρίζουν την κίνηση των αγορών έναντι συγκεκριμένων και επιλεγμένων στόχων, όπως τώρα συμβαίνει με την Ελλάδα, δεν έχουν αμφιβολίες για το τι θα συμβεί.

Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο η χώρα μας κινδυνεύει να χάσει το παιχνίδι της ρευστότητας και να δει τις τράπεζές της να ξεμένουν από κεφάλαια και την οικονομία της να μένει από ρευστό. Κάπως έτσι, σε συνθήκες έλλειψης πιστώσεων και πόρων, θα συντελεσθεί το μοιραίο και η χώρα θα οδηγηθεί τεχνικά σε πραγματική πτώχευση. Θα είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί σε μια οικονομία και σε μια χώρα. Και υποθέτουμε ότι, ακριβώς επειδή η απειλή είναι βαριά, θα επιλεγούν εγκαίρως τα μέτρα και οι πολιτικές που θα αποτρέψουν την εξέλιξη ενός τόσο «μαύρου» και τόσο προβληματικού σεναρίου.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΡΑΚΟΥΣΗΣ / ΤΟ ΒΗΜΑ