Η άνοδος της ακροδεξιάς απλώνει μια δυσοίωνη σκιά πάνω από τη γηραιά ήπειρο, με τη φόρα της δυναμικής μιας νέας γενιάς «μαύρων» πολιτικών ηγετών. 

Οι δημοσκοπήσεις στον δρόμο προς τις ευρωεκλογές, είναι ανησυχητικές ενώ ο δημοκρατικός τύπος διεθνώς, αφουγκράζεται πως μια ενδεχόμενη νίκη του Τραμπ, θα ενισχύσει το ρεύμα στην από εδώ πλευρά του Ατλαντικού και θα δημιουργήσει πιο ισχυρές δονήσεις στα θεμέλια της ευρωπαϊκής δημοκρατίας.

Ποιοι είναι οι νέοι αρχηγοί και οι νέες δυνάμεις της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη;

Στην πρώτη γραμμή βρίσκεται ο Ζορντάν Μπαρντελά, ο 28χρονος πρόεδρος του κόμματος Εθνικός Συναγερμός της Γαλλίας. Μεγαλωμένος στα υποβαθμισμένα βόρεια προάστια του Παρισιού, εμφανίζεται με αναφορές σε λογοτεχνικούς γίγαντες όπως ο Βίκτωρ Ουγκώ και επισκιάζει την Λεπέν της οποίας θεωρείται ευνοούμενος. Ωστόσο, κάτω από αυτή την εικόνα, κρύβεται μια αδιαπραγμάτευτη ακραία εθνικιστική ατζέντα που βρήκε απήχηση σε ένα αυξανόμενο τμήμα του γαλλικού εκλογικού σώματος.

«Καμία χώρα δεν πετυχαίνει όταν ντρέπεται για τον εαυτό της και τον αρνείται», διακήρυξε ο Ζορντάν Μπαρντελά σε πρόσφατη συγκέντρωση, προκαλώντας φωνές επιδοκιμασίας από το πλήθος που είχε στηθεί επί ώρες για να δει το ανερχόμενο ακροδεξιό αστέρι φωνάζοντας «πατρίδα». Η πλατφόρμα του κόμματός του ζητά δημοψήφισμα για την τροποποίηση του γαλλικού συντάγματος, θέτοντας αυστηρούς περιορισμούς στη μετανάστευση και περιορίζοντας τις κοινωνικές παροχές μόνο στους Γάλλους πολίτες – μια κίνηση που οι επικριτές προειδοποιούν ότι θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για μια διολίσθηση στον αυταρχισμό.

«Σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις, ο Μπαρντελά θα μπορούσε να οδηγήσει τη γαλλική ακροδεξιά στη μεγαλύτερη νίκη της σε εθνικές εκλογές. Το κόμμα του αναμένεται να συγκεντρώσει σχεδόν το 30% των ψήφων στις ευρωεκλογές του Ιουνίου, 10 μονάδες μπροστά από τα ποσοστά που δίνουν στον Μακρόν» γράφει ο Ρότζερ Κοέν στους New York Times.

Στην Ιταλία, η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, της οποίας οι πολιτικές ρίζες ανάγονται σε ένα νεοφασιστικό κόμμα, ηγείται σήμερα της πιο δεξιάς κυβέρνησης της χώρας από τις ημέρες του Μουσολίνι. Στη Σουηδία, η κεντροδεξιά κυβέρνηση συνασπισμού βασίζεται στην κοινοβουλευτική υποστήριξη των ταχέως αναπτυσσόμενων «Σουηδοδημοκρατών» (SD), ενός κόμματος με νεοναζιστικές καταβολές. Ο επικεφαλής Τζίμι Άκεσον, με τη θεωρία περί «κληρονομιάς της φυλής», έφτασε το κόμμα στην τρίτη θέση με ποσοστά 17% το 2018.

Και ο ακροδεξιός με τον εμπρηστικό αντιμεταναστευτικό λόγο Γκερτ Βίλντερς, ο οποίος έχει χαρακτηρίσει τους Μαροκινούς μετανάστες ως «αποβράσματα», κέρδισε πρόσφατα τις εθνικές εκλογές στην Ολλανδία επικεφαλής του Κόμματος για την Ελευθερία. Μπορεί να μην έχει σχηματίσει κυβέρνηση εξαιτίας της άρνησης των υπολοίπων κομμάτων να συνεργαστούν μαζί του, ωστόσο η πλειοψηφική τάση καταγράφηκε.

Η μεταφασιστική ή φασιστική ευρωπαϊκή δεξιά του σήμερα δεν είναι μονολιθική. Στο πιο απειλητικό άκρο του φάσματος βρίσκεται το κόμμα «Alternative for Germany» (AfD’) της Γερμανίας, που ιδρύθηκε το 2014 από τον Μπερντ Λούκε, καθηγητή Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Αμβούργου και τώρα στις δημοσκοπήσεις φτάνει το 20%. Με σχέδια για μαζική απέλαση μεταναστών, ακόμη και συνωμοσία για την ανατροπή της κυβέρνησης.

Από τον χάρτη αυτόν δεν λείπουν φυσικά η Σλοβακία, η Ουγγαρία, η Πολωνία όπου η ακροδεξιά κυβέρνησε και εξοβελίστηκε, αλλά και χώρες στις οποίες βλέπουμε ανησυχητική άνοδο της ακροδεξιάς. Όπως η Πορτογαλία όπου το Chega αύξησε τις έδρες του από 1 το 2019 σε 50 το 2024, σε σύνολο 230.

Κατεβαίνοντας για πρώτη φορά στην Ισπανία το 2015, το Vox έχει σήμερα 32 έδρες σε σύνολο 350. Στην Ελλάδα έχουμε τρία κόμματα που συνολικά λαμβάνουν περίπου 13% και μαζί καλύπτουν όλο το φάσμα της ακροδεξιάς ιδεολογίας: υπερσυντηρητικά-θρησκευτικά, λαϊκιστικά, ριζοσπαστικά και εξτρεμιστικά.

Στα παραπάνω να προσθέσουμε και τον θεσμικό ρατσιστικό και ξενοφοβικό λόγο και τις μεθοδεύσεις, από κυβερνήσεις όπως της Ελλάδας αλλά και της Μεγάλης Βρετανίας (όπου ψηφίστηκε το νομοσχέδιο απέλασης προσφύγων στη Ρουάντα). Οι πρακτικές αυτές είναι δηλωτικές της υπερίσχυσης της ακροδεξιάς ατζέντας και σε κυβερνήσεις που αυτοαποκαλούνται φιλελεύθερες.

Οι εξελίξεις αυτές έχουν προκαλέσει μια αίσθηση βαθιάς ανησυχίας στο πολιτικό στερέωμα της Ευρώπης. Τα παραδοσιακά κεντροαριστερά και κεντροδεξιά κόμματα είδαν τις βάσεις τους να διαβρώνονται. Έτσι η ακροδεξιά φαίνεται να καλύπτει για ένα κόσμο το κενό εκπροσώπησης μαζών, φτωχοποιημένων και απογοητευμένων από ένα σερί πολλαπλών κρίσεων οι οποίες φέρνουν διαρκείς ανακατανομές του πλούτου υπέρ μιας μικρής ελίτ με της ευλογίες συχνά της ΕΕ.

Κι αν εκλεγεί ο Τραμπ;

«Ίσως με την επιστροφή του Τραμπ ως προέδρου τον Νοέμβριο, η Μελόνι θα είναι περισσότερο από ευτυχής να δείξει το πραγματικό της πρόσωπο» προειδοποιεί η Nathalie Tocci, Ιταλίδα πολιτική επιστήμονας. Δεν είναι η μόνη που ανησυχεί πως η επικράτηση του Τραμπ στην άλλη όχθη του Ατλαντικού θα αποχαλινώσει την ευρωπαϊκή ακροδεξιά.

Ήδη, το μανιφέστο που χρησιμοποίησε ο αυταρχικός ηγέτης της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν (σύμμαχος του Τραμπ) έχει χρησιμεύσει ως ανησυχητικό πρότυπο για τη νέα γενιά των Ευρωπαίων ακροδεξιών ηγετών. «Δαιμονοποιήστε τους μετανάστες, υποτάξτε τα μέσα ενημέρωσης και χειραγωγήστε τις ιστορικές αφηγήσεις για να εδραιώσετε την εξουσία – και όλα αυτά διατηρώντας ένα επίχρισμα δημοκρατικής νομιμότητας.»

Στην Ιταλία, η Μελόνι πρότεινε ακόμη και συνταγματική αλλαγή που θα εξασφάλιζε αυτόματα στο κόμμα της «Αδελφοί της Ιταλίας» πλειοψηφία 55% στο κοινοβούλιο, μια κίνηση που οι αντίπαλοί της φοβούνται ότι θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για την απόλυτη απολυταρχία. «Και στη Γαλλία, αν ο Εθνικός Συναγερμός καταλάμβανε τον έλεγχο τόσο της προεδρίας όσο και του κοινοβουλίου, η σταθερή δέσμευση της χώρας στην ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα που κατοχυρώνονται στη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του 1789 θα μπορούσε να απειληθεί σοβαρά» γράφουν οι NYT.

H ελπίδα;

Στην Πολωνία, ένα κίνημα διαμαρτυρίας οδήγησε στην απομάκρυνση του εθνικιστικού κυβερνώντος κόμματος της χώρας, το οποίο είχε εξαπολύσει επίθεση στο κράτος δικαίου και διέδιδε ξενοφοβικό μίσος. «Τράβηξαν τους εαυτούς τους πίσω από το χείλος του γκρεμού» όπως είχε σχολιάσει Γερμανός πολιτικός.

Παρά τη νίκη του πολωνικού λαού, η απειλή που συνιστούν τα ακροδεξιά κινήματα που αυξάνονται στην Ευρώπη δεν μπορεί να υποτιμηθεί καθώς είναι έντονη η δυναμική ομαλοποίησης ή «νομιμοποίησης» στα μάτια του κόσμου, των κομμάτων που κάποτε θεωρούνταν περιθωριακά και ακραία.

Η ευθραυστότητα των δημοκρατικών θεσμών είναι γεγονός και όποιες δυνάμεις αρνούνται να το δουν θα φέρουν μελλοντικά την ευθύνη αυτού του στρουθοκαμηλισμού. «Οι κερδισμένες με αίμα ελευθερίες και ο πλουραλισμός που σφυρηλατήθηκαν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο κρέμονται τώρα από μια κλωστή» γράφει ο Ρότζερ Κοέν.

«Τίποτα δεν είναι πιο επικείμενο από το αδύνατο», έγραψε ο Βίκτωρ Ουγκώ, ο συγγραφέας στον οποίο αναφέρεται ξανά και ξανά Μπαρντελά. Φράση που θα μπορούσε να διαβαστεί με αισιόδοξο πνεύμα. ΄Η ως μια δυσάρεστη υπενθύμιση ότι η αδιανόητη επικράτηση του φασισμού μπορεί να γίνει πραγματικότητα – εκτός αν λαοί της Ευρώπης απαντήσουν αποφασιστικά.

Ευρωεκλογές 2024: Διαβάστε αναλυτικά όλες τις ειδήσεις, ρεπορτάζ και συνεντεύξεις στο tvxs