Οι εμφύλιοι πόλεμοι στην εξέλιξη της Ιστορίας...!!!

Ένας ιστορικός αναλύει 2.000 χρόνια σκέψης για τους εμφύλιους πολέμους.

Τον Δεκέμβριο του 2011, μήνες μετά το ξέσπασμα του πολέμου στη Συρία, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ρωτήθηκε αν η σύγκρουση ήταν πραγματικά ένας εμφύλιος πόλεμος. Ο ίδιος απέφυγε τον όρο, ο οποίος περικλείει νομικές, στρατιωτικές, πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις για παρεμβάσεις σε ξένα κράτη. Ο Μπασάρ αλ-Ασαντ αποκάλεσε τους εχθρούς του «τρομοκράτες». Ο λαός της Συρίας αντιλήφθηκε τις συγκρούσεις ως μια επανάσταση (αν και ο Guardian επέμεινε ότι «Αυτό δεν είναι μια επανάσταση ενάντια σε ένα καθεστώς πια, αυτό είναι ένας εμφύλιος πόλεμος»).
Τον Ιούλιο του 2012, μετά από 17.000 θανάτους, ο Ερυθρός Σταυρός επιτέλους αναγνώρισε ότι η Συρία είχε εμπλακεί σε «ένοπλες συγκρούσεις μη διεθνούς χαρακτήρα».
Ο εμφύλιος πόλεμος, γράφει ο David Armitage, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, είναι «μια ουσιαστικά αμφισβητούμενη έννοια για τα ουσιώδη στοιχεία της αμφισβήτησης». Ο Διακρατικός πόλεμος έχει αντικαταστήσει τους πολέμους μεταξύ των κρατών ως μια πιο κοινή μορφή της οργανωμένης βίας: ο ετήσιος μέσος όρος των διακρατικών πολέμων ανάμεσα στο 1816 και στο 1989 ήταν το ένα δέκατο του συνόλου για έτος από το 1989. Μόνο το 5% των πολέμων στην πρόσφατη περίοδο ήταν μεταξύ κρατών. Αλλά για πολλές περιπτώσεις η εικόνα δεν είναι σαφής. Η χρήση του όρου «εμφύλιος πόλεμος» μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να τοποθετήσει μια σύγκρουση εντός των ορίων της σύμβασης της Γενεύης και να επιτρέψει την παρέμβαση, συμπεριλαμβανομένης της αποστολής εκατομμυρίων δολαρίων σε ανθρωπιστική βοήθεια. Αλλά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να καταρρίψει την έννοια των συγκρούσεων ως εσωτερικές υποθέσεις, όπως συνέβη με τη Ρουάντα και τη Βοσνία τη δεκαετία του 1990. Ξαναγράφεται ως «επανάσταση», όταν οι αντάρτες νικούν, αλλά δεν ήταν και η Αμερικανική Επανάσταση ένας εμφύλιος πόλεμος στο εσωτερικό της βρετανικής αυτοκρατορίας; Οι επικρατούσες δυνάμεις, σπεύδοντας να αρνηθούν τη νομιμότητα των αμφισβητιών τους, την υποβιβάζουν σε παράνομη εξέγερση. Ο «Εμφύλιος πόλεμος», αντιθέτως, αναγνωρίζει τους αντάρτες ως ισότιμους αντίδικους -στην πραγματικότητα ένα ξεχωριστό έθνος.
Στον όρο ¨Εμφύλιος Πόλεμος» ο Armitage ανιχνεύει την εξέλιξη μιας εκρηκτικής έννοιας σε μια προσπάθεια να αποδείξει γιατί παραμένει ολισθηρή. Οι Ρωμαίοι, στους οποίους αποδίδει την προέλευση της ιδέας, μιλούσαν για τον «bellum civile» με τρόμο: η σύγκρουση ενάντια σε εχθρούς που στην πραγματικότητα ήταν αδέλφια, για μια αιτία που, ως εκ τούτου, δεν θα μπορούσε να είναι απλή, για να αψηφήσουν τα κριτήριά τους για τον πόλεμο. Ήταν η άγρια, αυτοκτονική στροφή ενός πολιτισμού στον εαυτό του. Ωστόσο, φαινόταν ένα αναπόφευκτο χαρακτηριστικό του ρωμαϊκού πολιτισμού. Μια θεμελιακή κατάρα του, ένα επαναλαμβανόμενο φαινόμενο, όπως οι εκρήξεις του ηφαιστείου. «Κανένα ξένο σπαθί έχει διεισδύσει ποτέ έτσι», έγραψε ο ποιητής Λουκανός. «Είναι πληγές από το χέρι του συμπολίτη που έχουν βυθιστεί βαθιά.»
Η ιστορία των επαναστάσεων στα τέλη του 18ου αιώνα αναδιατύπωσε τον εμφύλιο πόλεμο, ως μέρος ενός προγράμματος αλλαγής και χειραφέτησης. Αλλά ο προοδευτικός ιδεαλισμός του Διαφωτισμού δεν αφόρισε την παράλογη βαρβαρότητα του εμφυλίου πολέμου, αντίθετα δημιούργησε νέες συνθήκες για βία. Είναι δύσκολο να αγνοήσει κανείς την αίσθηση ότι η επανάσταση, παρά τις ουτοπικές υποσχέσεις της, είναι απλώς ένα είδος εμφυλίου πολέμου.
Το διεθνές δίκαιο έχει προσπαθήσει να εκπολιτίσει τον εμφύλιο πόλεμο. Αλλά, ο Armitage υπενθυμίζει στους αναγνώστες ότι η σύγχρονη τάξη πραγμάτων στηρίζεται στο απραβιάστο της κυριαρχίας και στην άσκηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, δύο αρχές που βρίσκονται σε σύγκρουση, καθιστώντας τις σαφείς κατευθυντήριες γραμμές αόριστες και ελλιπείς. Η αρχική Σύμβαση της Γενεύης του 1864 δεν είχε ακόμη επεκταθεί σε εμφύλιους πολέμους: «Είναι αυτονόητο ότι οι διεθνείς νόμοι δεν εφαρμόζονται για εμφυλίους πολέμους», εξηγεί ο συντάκτης. Τοα σημερινά νομικά πρωτόκολλα βοηθούν τους ηγέτες μόνο να αποφεύγουν τον όρο, περιπλέκοντας την ανθρωπιστική ανταπόκριση που έχει ως στόχο να προκαλέσει.
Η παγκοσμιοποίηση έχει προσθέσει περαιτέρω εννοιολογικές ανατροπές. Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμο, όπως υποστήριξε ο John Maynard Keynes, ήταν στην πραγματικά ένας «ευρωπαϊκός εμφύλιος πόλεμος». Κατά την άποψη του Καρλ Σμιτ, Γερμανού πολιτικού θεωρητικού, ο λενινιστικός σοσιαλισμός εξαπέλυσε έναν «παγκόσμιο εμφύλιο πόλεμο». Για πολλούς σήμερα, η διεθνική τρομοκρατία είναι ένα άλλο είδος εμφυλίου πολέμου χωρίς σύνορα. Μια ξένη επέμβαση σημαίνει ότι ακόμη και όταν οι συγκρούσεις ξεκινούν εντός των συνόρων, μπορούν να απλωθούν όλο και πέρα από αυτά, με αντηχήσεις σε όλη την Υδρόγειο. Το 2015, 20 από τις 50 εσωτερικές συγκρούσεις ήταν διεθνοποιημένοι εμφύλιοι πόλεμοι. Η ρωμαϊκή έννοια του εμφυλίου πολέμου σαν μια πληγή που ποτέ δεν θεραπεύεται αρκετά, στοιχειώνει αυτές τις συγκρούσεις και την ίδια την πολιτική, η οποία είναι, σύμφωνα με τα λόγια του Μισέλ Φουκώ, απλώς ένας εμφύλιος πόλεμος «με άλλα μέσα». Σε μια εποχή διακρατικού λαϊκισμού και εξεγέρσεων αντι-παγκοσμιοποίησης, η έννοια αυτή είναι ηχηρή. Η έννοια του εμφυλίου πολέμου, όπως δείχνει ο Armitage, είναι τόσο βρώμικη και πολύπλευρη, όπως η σύγκρουση που περιγράφει.

Πηγή: Economist