Ο Αλέκος Αλαβάνος, τον οποίο διαδέχθηκε, παρέμεινε πρόεδρος της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, με τον οποίο ακολούθησε κύκλος έντονης αντιπαράθεσης με αποτέλεσμα να υπάρξει σοβαρή εσωκομματική κρίση.

Στην πρώτη εκλογική αναμέτρηση με τον ίδιο στην ηγεσία του κόμματος, τις ευρωεκλογές του 2009, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατέγραψε ιδιαίτερα θετικό αποτέλεσμα, αποσπώντας το 4,7% των ψήφων, κάτι που οδήγησε σε νέο κύκλο εσωστρέφειας.


Στις εκλογές που ακολούθησαν λίγους μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ μπήκε στη Βουλή με 4,6%, με τον Τσίπρα να εκλέγεται βουλευτής για πρώτη φορά (Α΄ Αθηνών) και ταυτόχρονα -ομόφωνα- πρόεδρος της ΚΟ του σχηματισμού.

Ακολούθησε νέα εσωκομματική κρίση, με την αποχώρησε την «Ανανεωτικής Πτέρυγας» και των βουλευτών της από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Τον Δεκέμβριο του 2010 εξελέγη αντιπρόεδρος του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.

Ο αντιμνημονιακός αγώνας και η εκλογική εκτόξευση ΣΥΡΙΖΑ

Ακολούθησε η είσοδος της χώρας στα Μνημόνια, με τον Αλέξη Τσίπρας και τον ΣΥΡΙΖΑ να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του αντιμνημονιακού αγώνα, αναδεικνύοντας τις καταστροφικές συνέπειες των πολιτικών λιτότητας στην ελληνική κοινωνία.

Στις εκλογές του Μαΐου 2012 έλαβε ποσοστό 16,78%, επιτυγχάνοντας ένα ιστορικό ρεκόρ στα μεταπολιτευτικά εκλογικά χρονικά της Ελλάδας για κόμμα της Αριστεράς και αναδείχθηκε για πρώτη φορά αξιωματική αντιπολίτευση. Ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας χαρακτήρισε την επιτυχία αυτή ως μια «ειρηνική επανάσταση» και επεσήμανε ότι οι Έλληνες ζήτησαν με την ψήφο τους μια «Κυβέρνηση της Αριστεράς».

Λόγω αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης, προκηρύχθηκαν νέες εκλογές για τις 17 Ιουνίου, στις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ κατετάγη δεύτερο κόμμα με ποσοστό 26,89% και διαφορά μικρότερη των 3 μονάδων από τη ΝΔ, η οποία σχημάτισε κυβέρνηση συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ.

Τον Ιούλιο του 2013 έλαβε χώρα το ιδρυτικό του συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ ως ενιαίο πολιτικό κόμμα, κατά το οποίο εξελέγη πρόεδρος του κόμματος με ποσοστό 74%.

Εν όψει των εκλογικών αναμετρήσεων του 2014 (αυτοδιοικητικές εκλογές και ευρωεκλογές), ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να αναβαθμίσει την σημασία του αποτελέσματος, προσδίδοντάς του χαρακτήρα δημοψηφίσματος, μια πολιτική απόφαση που δέχτηκε να ακολουθήσει και η πλευρά του Πρωθυπουργού, Αντώνη Σαμαρά. Παράλληλα, τον Δεκέμβριο του 2013, το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς επέλεξε τον Αλέξη Τσίπρα ως υποψήφιο για τη θέση του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέλαβε την πρώτη θέση στις ευρωεκλογές με 26,56% έναντι 22,72% της ΝΔ και κέρδισε τις περιφέρειες Αττικής και Ιονίων Νήσων.

Τον Σεπτέμβριο του 2014 παρουσίασε σε ομιλία του στη ΔΕΘ το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, γνωστό ως «Πρόγραμμα Θεσσαλονίκης».

Η πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ

Στις βουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε πρώτο κόμμα με 36,3% και 149 έδρες, σχηματίζοντας κυβέρνηση σε συνεργασία με τους «Ανεξάρτητους Έλληνες» του Πάνου Καμμένου.

Κατά την πρώτη συνάντηση του νέου υπουργικού συμβουλίου, ο Τσίπρας δήλωσε ότι οι προτεραιότητες της κυβέρνησής του είναι η καταπολέμηση της «ανθρωπιστικής κρίσης» στην Ελλάδα, οι διαπραγματεύσεις με την ΕΕ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και η εφαρμογή των υποσχέσεων του ΣΥΡΙΖΑ, όπως η κατάργηση των πολιτικών ιδιωτικοποίησης της προηγούμενης κυβέρνησης.

Τον Απρίλιο του 2015 ο Αλέξης Τσίπρας συμπεριλήφθηκε σε ετήσιο κατάλογο του περιοδικού Time με τις 100 προσωπικότητες με τη μεγαλύτερη επιρροή διεθνώς.

Τους μήνες που ακολούθησαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρέθηκαν οι διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης Τσίπρα με τους εκπροσώπους των δανειστών αναφορικά με τα νέα μέτρα που θα επιβάλλονταν στη χώρα.

Στις 20 Φεβρουαρίου, το Eurogroup κατέληξε σε συμφωνία με την Ελλάδα για παράταση του ελληνικού «προγράμματος διάσωσης» για τέσσερις μήνες.

Στις 22 Ιουνίου, παρουσίασε μια νέα ελληνική πρόταση στη σύνοδο κορυφής, η οποία περιελάμβανε την σταδιακή αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67 έτη και τον περιορισμό της πρόωρης συνταξιοδότησης. Προσφέρθηκε επίσης να μεταρρυθμίσει το σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας για να καθορίσει το βασικό επιτόκιο στο 23%.

Παρ’ όλα αυτά, οι διαπραγματεύσεις οδηγήθηκαν σε νέο αδιέξοδο, με τους δανειστές να ζητούν πολλά και πολύ σκληρότερα μέτρα από την χώρα μας.

Το δημοψήφισμα και η νέα δανειακή σύμβαση

Στις 26 Ιουνίου του 2015, ανακοίνωσε την πρόθεσή του να προχωρήσει στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, το οποίο ενέκριναν 178 βουλευτές και προκηρύχθηκε από τη Βουλή στις 28 Ιουνίου 2015.

 

Στις 29 Ιουνίου οι ελληνικές τράπεζες παρέμειναν κλειστές, ώστε να επιβληθεί έλεγχος κεφαλαίων και η διαπραγμάτευση των μετοχών και των ομολόγων στην Ελλάδα σταμάτησε.

Το δημοψήφισμα είχε το ερώτημα εάν έπρεπε να εγκριθούν τα μέτρα λιτότητας που απέστειλαν με τη μορφή τελεσιγράφου οι δανειστές στην κυβέρνηση. Ο ίδιος, ο Τσίπρας, πήρε σαφή θέση υπέρ του "ΟΧΙ". Στις 3 Ιουλίου, κατά τη διάρκεια της κεντρικής συγκέντρωσης στην πλατεία Συντάγματος μπροστά στο κοινοβούλιο, απέρριψε τις προειδοποιήσεις ορισμένων ηγετών ότι ένα "ΟΧΙ" στο δημοψήφισμα θα μπορούσε να οδηγήσει την Ελλάδα να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη.

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, το οποίο διεξήχθη στις 5 Ιουλίου του 2015, κατέγραψε ένα συντριπτικό  61,31% υπέρ του ''ΟΧΙ''.

Μετά από εφτά ημέρες διαπραγμάτευσης, στις 13 Ιουλίου 2015, ο Αλέξης Τσίπρας κατέληξε σε συμφωνία με τους δανειστές. Η Ελλάδα έλαβε δάνειο ύψους έως 86 δισ. Ευρώ, ενώ η κυβέρνηση ανέλαβε να περάσει νέο πακέτο σκληρών μέτρων.

Στις 14 Αυγούστου, το ελληνικό κοινοβούλιο υπερψήφισε τη νέα συμφωνία, αν και περισσότεροι από 40 βουλευτές από τον ΣΥΡΙΖΑ ψήφισαν κατά. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Αλέξης Τσίπρας στηρίχθηκε και σε άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης, όπως η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι, προκειμένου να περάσει η συμφωνία.

Οι εκλογές του Σεπτεμβρίου και η έξοδος από τα Μνημόνια

Τον Αύγουστο του 2015, ο ίδιος ανακοίνωσε σε τηλεοπτικό διάγγελμα την παραίτηση της κυβέρνησης, με σκοπό τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών τον επόμενο μήνα.

Μετά την αποτυχία των κομμάτων της αντιπολίτευσης να σχηματίσουν κυβέρνηση, υπηρεσιακή πρωθυπουργός της Ελλάδας ανέλαβε η πρόεδρος του Αρείου πάγου, Βασιλική Θάνου.

Ακολούθησε η αποχώρηση μιας μερίδας του ΣΥΡΙΖΑ, με πολλά στελέχη της να δημιουργούν την Λαϊκή Ενότητα.

Στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 20 Σεπτεμβρίου του 2015, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε και πάλι πρώτο κόμμα, αυτήν τη φορά με ποσοστό 35,5% και 145 έδρες και συνεργάστηκε ξανά με τους ΑΝΕΛ, σχηματίζοντας κυβέρνηση υποστηριζόμενη από 155 βουλευτές.

Στις 22 Ιουνίου 2018, ο Τσίπρας ανακοίνωσε την οριστική έξοδο από τη δανειακή σύμβαση στις 20 Αυγούστου 2018, καθώς και τη λήξη του μηχανισμού στήριξης της χώρας, αλλά με πολυετή επιτήρηση. Με τη νέα συμφωνία, η Ελλάδα πέρασε σε ένα νέο καθεστώς το οποίο απομάκρυνε τις ασφυκτικές ανάγκες χρηματοδότησης.

Από τη μεριά του, ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας χαριτολογώντας στην εκδήλωση που έλαβε χώρα στο Ζάππειο, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη πολιτική του καριέρα με γραβάτα τονίζοντας ότι: «Έχω μία δυσκολία αλλά θα το συνηθίσω. Τα στοιχήματα είναι για να υλοποιούνται, όταν κερδίζονται».

Η συμφωνία των Πρεσπών

Το 2019 η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ολοκλήρωσε την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, που πήρε το όνομα Βόρεια Μακεδονία.

Σύσσωμη η κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της ονομασίας με τον όρο Μακεδονία και υπερψήφισε τη συμφωνία, αλλά κόμματα της αντιπολίτευσης και στελέχη των ΑΝΕΛ αντέδρασαν σε αυτό το σενάριο και άσκησαν έντονη κριτική στον Αλέξη Τσίπρα για τις επιλογές της κυβέρνησης.

Τον Ιούνιο του 2018 ο Αλέξης Τσίπρας συμφώνησε με τον Ζόραν Ζάεφ για την αποδοχή της ονομασίας «Βόρεια Μακεδονία», που αποτέλεσε υποχώρηση των δύο πλευρών και ιστορική συνάντηση μεταξύ των δύο κρατών. Η συμφωνία υπογράφηκε στις Πρέσπες στις 17 Ιουνίου 2018.

Τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης άσκησαν έντονη κριτική με τη Νέα Δημοκρατία να καταθέτει πρόταση δυσπιστίας, που όμως καταψηφίστηκε ενώ διαδηλωτές συγκρούστηκαν με αστυνομικές δυνάμεις στη περιοχή των Πρεσπών.

Στις 25 Ιανουαρίου 2019, η συνθήκη των Πρεσπών υπερψηφίστηκε στη βουλή με 153 ψήφους και τέθηκε σε ισχύ στις 12 Φεβρουαρίου 2019.

Για τις προσπάθειες επίλυσης του Μακεδονικού, ομάδα ευρωβουλευτών πρότεινε τους Τσίπρα και Ζαεφ για το Νόμπελ Ειρήνης.

Η ήττα στις εκλογές του 2019 και η εκλογή από τη βάση του ΣΥΡΙΖΑ

Στις ευρωεκλογές του Μαϊου του 2019 ο ΣΥΡΙΖΑ υπέστη βαριά εκλογική ήττα, λαμβάνοντας ποσοστό 23,75% έναντι 33,12% της ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη, κάτι που οδήγησε τον Αλέξη Τσίπρα στην απόφαση να προκηρύξει πρόωρες εκλογές για τις 7 Ιουλίου του ίδιου έτους.

Σε αυτές ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε και πάλι στην αξιωματική αντιπολίτευση με ποσοστό 31,53%  έναντι 39,85% της ΝΔ.

Τον Μάιο του 2022 ο Αλέξης Τσίπρας επανεξελέγη με μεγάλη πλειοψηφία πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αυτή τη φορά από την βάση του κόμματος, σε μια διαδικασία στην οποία συμμετείχαν πάνω από 172.000 μέλη.

Οι διπλές εκλογες του 2023 και η παραίτηση

Τέλος, η διπλή εκλογική αναμέτρηση του 2023 έμελλε να αποτελέσει το «κύκνειο άσμα» για τον Αλέξη Τσίπρα, με φόντο την καταβαράθρωση των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο ίδιος στη δήλωση παραίτησής επεσήμανε πως «ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πια κλείσει έναν μεγάλο ιστορικό κύκλο, που πρέπει να τον αποτιμήσουμε με περηφάνεια».

Παράλληλα, έκανε λόγο για την «ανάγκη να εφεύρουμε τον νέο ΣΥΡΙΖΑ, που θα μπορέσει με σεμνότητα και ανοιχτά μάτια να διαβάσει τις νέες αντιθέσεις και τα νέα ρεύματα της κοινωνίας, τις νέες προκλήσεις της εποχής, και να ανταποκριθεί στις προσδοκίες εκείνων που θέλει και έχει ταχθεί να εκπροσωπεί».