Έτοιμο το συνυποσχετικό...

Όταν η αλλαγή γίνεται σταδιακά, σταγόνα σταγόνα, μέσα στον χρόνο καμμιά φορά δεν συνειδητοποιείς ακριβώς το εύρος της μεταβολής. Ούτε πόσο έχει μεταβληθεί προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης ή ακόμη χειρότερα της αποδυνάμωσης η διαπραγματευτική σου θέση.

του Μανώλη Κοττάκη

«ΕΣΤΙΑ»

Επειδή βρισκόμαστε πλέον προ τεκτονικών αλλαγών στην εξωτερική μας πολιτική, οι οποίες θα οδηγήσουν σε έμπρακτη αμφισβήτηση της κυριαρχίας της Ελληνικής Δημοκρατίας επί εδάφους της για πρώτη φορά μετά τόν δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (τα Ίμια θα μοιάζουν πταίσμα), πριν σας μεταφέρω τις τελευταίες πληροφορίες, παρουσιάζω συνοπτικώς τι άλλαξε τον τελευταίο ακριβώς χρόνο στις σχέσεις μας με την Τουρκία.

Θυμίζω: Στις 27 Νοεμβρίου 2019 ανακοινώθηκε η υπογραφή του ανυπόστατου μνημονίου Τουρκίας – Λιβύης με το οποίο η γείτων διεκδικεί την ελληνική ΑΟΖ και την ελληνική υφαλοκρηπίδα νοτίως του Καστελλορίζου, στο σημείο που τέμνεται με την Κυπριακή ΑΟΖ, νοτίως της Ρόδου, νοτίως της Καρπάθου και νοτίως της Κρήτης. Με το μνημόνιο αυτό μηδενίζονται οι επήρειες όλων των νησιών μας, μικρών και μεγάλων στην περιοχή καθώς οι Τούρκοι δεν τους αναγνωρίζουν υφαλοκρηπίδα.

Η Ελλάς ανασυντάχθηκε, και στις 9 Ιουνίου 2020 υπέγραψε συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με την Ιταλία ανακηρύσσοντας ΑΟΖ στο Ιόνιο. Βασικά στοιχεία αυτής της συμφωνίας ήταν η αναγνώριση της Ιταλίας, ότι η Ελλάς έχει δικαίωμα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια οπουδήποτε στο Αιγαίο – Μεσόγειο με αντάλλαγμα την παραχώρηση αλιευτικών ζωνών, η εφαρμογή της μέσης γραμμής με αποκλίσεις όμως και ο υπολογισμός ελαφρώς μικρότερης επήρειας σε ορισμένα νησιά του Ιονίου. Η συνολική επήρεια των νησιωτικών συμπλεγμάτων δεν επηρεάσηκε όμως κατά το ΥΠΕΞ.

Στις 7 Αυγούστου 2020 η Ελλάς υπέγραψε συμφωνία μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο, η οποία εξαιρούσε από το πεδίο της ρύθμισής της την θαλάσσια περιοχή όπου εκτείνεται η ΑΟΖ του Καστελλορίζου. Βασικά στοιχεία της Συμφωνίας αυτής αποτελούν ότι η Ελλάς απέκτησε ισχυρό τίτλο κυριότητος στην ΑΟΖ της Κρήτης, ακυρώνοντας στο σκέλος του αυτό το τουρκολιβυκό μνημόνιο, ότι η επήρεια της Κρήτης επί μερικής οριοθέτησης υπολογίστηκε στο 88%, ότι και εδώ η μέση γραμμή απέκλινε ελαφρώς (56% θαλάσσης έλαβον οι Αιγύπτιοι, 46% εμείς) και ότι προβλέπεται στο άρθρο 2 μηχανισμός συνεκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων. Η εξαίρεση του Καστελλορίζου και το άρθρο 2 προφανώς και συνιστούσαν σινιάλο διαπραγμάτευσης προς την γείτονα Τουρκία.

Λίγο πριν, λίγο μετά την Συμφωνία απομακρύνθηκε προσκαίρως από τον σκληρό πυρήνα των αποφάσεων διπλωμάτης που θεωρούσε ότι η Ελλάς έπρεπε να απεικονίσει σε χάρτη τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας της στο Καστελλόριζο όπως αυτά ορίζονταν από τον νόμο Μανιάτη του 2011. Η υπογραφή της Συμφωνίας με την Αίγυπτο τίναξε στον αέρα την έγγραφη Συμφωνία Ελλάδος – Τουρκίας για διάλογο στο Βερολίνο (λέγεται ότι προέβλεπε αποχή από μονομερείς ενέργειες σε «αμφισβητούμενες περιοχές») και έφερε το ερευνητικό «Ορούτς Ρέις» για έρευνες επί της ελληνικής υφαλοκρηπρίδας στο Καστελλόριζο επί 33 ολόκληρες μέρες. Οι σεισμικές έρευνες έγιναν, το κυριαρχικό μας δικαίωμα αμφισβητήθηκε χωρίς αντίσταση, ωστόσο επειδή αυτές έγιναν με τεχνολογία 2D, τα ευρήματά τους δεν είναι αξιοποιήσιμα. Πενιχρά σύμφωνα με τις αναφορές του ΠΝ που με τα αόρατα υποβρύχια 214 σάρωνε την υφαλοκρηπῖδα μας.

Την ίδια περίοδο της κρίσης, στις 24 Αυγούστου, η Ελλάς διά του Υπουργού Εξωτερικών ανακοίνωσε την επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 μίλια στό Ιόνιο και επιφυλάχθηκε να πράξει το ίδιο νοτίως της Κρήτης. (Δεν το έπραξε με απόφαση του Πρωθυπουργού). Στο διάστημα που διήρκεσε η κρίση οι Τούρκοι έθεσαν εκ νέου τις προϋποθέσεις για την διεξαγωγή διαλόγου: να είναι ἐφ’ όλης της ύλης, να διεξαχθεί σε τρεις τράπεζες (ΝΑΤΟ, διερευνητικές, πολιτικό σε επίπεδο Γραμματέων ή Διευθυντών όπως τον Ιανουάριο του 2020) και να συζητηθούν σε αυτές ΑΟΖ, υφαλοκρηπίδα, εύρος χωρικών υδάτων, εύρος εναερίου χώρου, κυριαρχία νησιών, αποστρατιωτικοποίηση, μειονότητα Θράκης κ.λπ.

Στις απαιτήσεις αυτές απήντησε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με άρθρο του σε τρεις ευρωπαϊκές εφημερίδες στις 9 Σεπτεμβρίου 2020 με το οποίο αναγνώριζε για πρώτη φορά ότι υπάρχουν «διαφορές» και δήλωνε ότι η περιοχή του Καστελλορίζου όπου «Ελλάδα και Τουρκία διεκδικούν δικαιώματα» είναι «μη οριοθετημένη».

Στην ουσία ο Πρωθυπουργός με την σιωπηρή συναίνεση και του ΣΥΡΙΖΑ ενταφίασε ως «μαξιμαλιστικό» τον νόμο Μανιάτη για τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας. Τεχνικά ἡ ένταση αποκλιμακώθηκε με παρέμβαση της Μέρκελ και save face διαδικασία.

Στις 12 Σεπτεμβρίου αμέσως μετά το άρθρο του Πρωθυπουργού στο οποίο σημειωτέον η Ελλάς κατέβαζε τους τόνους στο θέμα των κυρώσεων, απεχώρησε το «Ορούτς Ρέις» από την ελληνική υφαλοκρηπιδα ενώ χθες η Τουρκία «γλύτωσε» και επισήμως στην Σύνοδο Κορυφής τις κυρώσεις με ένα λάιτ κείμενο που παραπέμπει στις Συνθήκες. Πριν από την Σύνοδο Κορυφής επισκέφθηκε επίσης την Θράκη η Ντόρα Μπακογιάννη και συναντήθηκε με τον Σύλλογο Επιστημόνων Μειονότητος του οποίου μέλη του Δ.Σ. είναι ηγετικά στελέχη του μειονοτικού κόμματος DEP.

Η επίσκεψη Πομπέο και η επίσημη ανάρτηση του τουρκολιβυκού μνημονίου από τον ΟΗΕ προχθές σφραγίζουν οριστικώς τις εξελίξεις. Κατά την επίσκεψη Πομπέο ο Πρωθυπουργός δήλωσε «ευθυγραμμισμένος με το Σταίητ Ντηπάρτμεντ» και δεσμεύτηκε ότι δεν θα προχωρήσει σε «μονομερείς ενέργειες» (σ.σ. 12 μίλια, έρευνες), ενώ ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών χωρίς να πει ούτε μια φορά την λέξη «Τουρκία» δέχθηκε ότι υπάρχει θέμα αποστρατιωτικοποίησης των νήσων αλλά το παρέπεμψε προς επίλυση στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. «Έχουμε την θέση ότι αυτές οι απαιτήσεις, αυτές οι διαφορές πρέπει να επιλύονται από την προβλεπόμενη διεθνή διαδικασία» δήλωσε στην «Καθημερινή» ο κ. Πομπέο.

Η ανάρτηση του τουρκολιβυκού μνημονίου και η καταχώρισή του στα επίσημα αποθετήρια με τους χάρτες του ΟΗΕ ήταν το δώρο Πομπέο προς Ερντογάν για την παράλειψή του να επισκεφθεί την Άγκυρα.

Τούτων δοθέντων το συνυποσχετικό είναι έτοιμο και η διαδικασία για την Χάγη τροχιοδρομείται αν ο διάλογος αποτύχει λόγω της αναμενόμενης ηρωικής μας αντίστασης. Η Χάγη θα δικάσει λαμβάνοντας υπ’ όψιν τους χαρτες του τουρκολιβυκού μνημονίου, τις συμφωνίες οριοθέτησης Ελλάδος – Ιταλίας και Ελλάδος – Αιγύπτου με τους χάρτες τους, τα οποία τετελεσμένα δημιουργήθηκαν από το «Ορούτς Ρέις» στην υφαλοκρηπίδα μας, και βεβαίως με βάση τις νέες διαφοροποιημένες ελληνικές θέσεις περί επήρειας νήσων, μέσης γραμμής, συνεκμετάλλευσης, 12 μιλίων, αμφισβητούμενων περιοχών, θαλασσίων ζωνών όπως αυτές προκύπτουν από επίσημα κείμενα, Συμφωνίες και δημόσιες δηλώσεις.

Δύο μόνο θέματα δεν έχουν ξεκαθαριστεί δημοσίως ακόμη: Εάν έχει η Ελλάς δεχτεί να ανακαλέσει τις ρήτρες εξαίρεσης θεμάτων άμυνας και εδαφικής ακεραιότητος από την δικαιοδοσία του δικαστηρίου και αν η Τουρκία δέχεται την Χάγη και θα εγείρει εκεί όλα τα θέματα συμπεριλαμβανομένης της Συνθήκης της Λωζάννης και της Συνθήκης των Παρισίων περί αποστρατιωτικοποίησης.

Για τα λοιπά δεν υπάρχει αμφιβολία: η Χάγη δεν δικαιώνει ποτέ κανέναν «100-0» γιατί δεν θα ζητούσε την βοήθειά της κανείς. Θα κερδίσουμε και θα χάσουμε στα επιμέρους. Με την απόφαση του Δικαστηρίου θα σφραγιστεί έτσι η μείζων υποχώρηση του Ελληνισμού σε θέματα κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων, χωρίς κανείς να λερώσει τα χέρια του.

Αντιθέτως θα νίψει τας χείρας του. Σχολαστικά.