Από την εσωκομματική σύρραξη του 1985 ως τη θυελλώδη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής στον «Πεντελικόν» «Αν θέλουν πόλεμο θα τον έχουν» Πώς προέκυψε η περίφημη «τρόικα» του ΕΓ – Γιατί ο Κ. Λαλιώτης αποχώρησε από την πολιτική – Η σύγκρουση για τη θέση του γραμματέα – Πώς έληξε η «μάχη της Κηφισιάς» Γ. ΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Αν αισθάνεστε ότι έχετε χάσει συνέχειες από το μυθιστόρημα του ΠαΣοΚ, μην ανησυχείτε.
Αν αισθάνεστε ότι έχετε χάσει συνέχειες από το μυθιστόρημα του
ΠαΣοΚ, μην ανησυχείτε. Μπορείτε να αρχίσετε την ανάγνωσή του και από
σήμερα. Αλλωστε, η επιστροφή του Ανδρέα Παπανδρέου στην Ελλάδα μετά την
πτώση της δικτατορίας, η υποδοχή του, η απόφαση για την ίδρυση του
Κινήματος, η θυελλώδης και πολυκύμαντη σχέση του με την κυρία Βάσω Παπανδρέου και
οι συγκρούσεις μαζί της που κράτησαν ως το τέλος της ζωής του παρέχουν
πλούσιο υλικό, που ξεπερνά τη φαντασία ακόμη και του πλέον ευφάνταστου
μυθιστοριογράφου. Η εκρηκτική προσωπικότητα του ιστορικού ηγέτη του
ΠαΣοΚ σκιαγραφείται από τις μαρτυρίες εκείνων που τον έζησαν από κοντά,
τις ίντριγκες, τα πάθη και τα μίση που έδιναν και έπαιρναν κάτω από την
ήρεμη επιφάνεια των κομματικών ισορροπιών. Η διάλυση του ΠΑΚ και η
ίδρυση του ΠαΣοΚ, οι συγκρούσεις του με τους κεντρώους, τα πρώτα βήματα
του νεογέννητου κόμματος που έμελλαν να αλλάξει τον πολιτικό χάρτη της
Ελλάδας. Οι συνωμοσίες στους διαδρόμους του Χέρφιλντ, η ρήξη με τον
Αλευρά και οι πρώτες διαγραφές ξεδιπλώνονται σε ένα περιπετειώδες,
γεμάτο εκπλήξεις ανάγνωσμα. Το μυθιστόρημα του ΠαΣοΚ Πολιτική και ίντριγκες, έρωτες και μίση στις αυλές της εξουσίας Μέρος 35ον
Η περίφημη «τρόικα» του ΕΓ προέκυψε στο ΠαΣοΚ σχεδόν… από μόνη της. Μετά τη συνδιάσκεψη του 1977 ο Α. Παπανδρέου, έχοντας καταστεί απόλυτος κυρίαρχος στο κόμμα του, άρχισε να μην αντέχει τις πολύωρες συνεδριάσεις. «Πάλι πρέπει να πάω σ’ αυτούς εκεί κάτω;» έλεγε συχνά. Ο Α. Τσοχατζόπουλος, ο Κ. Λαλιώτης και ο Γ. Γεννηματάς ονομάζονται «Γραμματεία του ΕΓ» και σχηματίζουν ένα επιτελείο που θα τους αναδείξει ισχυρή ηγετική τριανδρία. «Τα παιδιά της Χαριλάου Τρικούπη» έλεγε ο Μ. Κουτσόγιωργας, ο οποίος δεν κατάφερε ποτέ να συνυπάρξει με τους Αντ. Λιβάνη και Ι. Αλευρά, ενώ θα μπορούσαν να συναποτελέσουν μιαν άλλη «τρόικα» στην Κοινοβουλευτική Ομάδα αν δεν είχαν κακές προσωπικές σχέσεις.
Ο Α. Παπανδρέου εκχωρούσε κατά καιρούς αρκετές εξουσίες στην «τρόικα» του ΕΓ αλλά όταν ήθελε κάτι συγκεκριμένο απευθυνόταν μόνο στον Α. Τσοχατζόπουλο. «Ο Λαλιώτης είναι για να διαμορφώνει πολιτική, εγώ για να την εφαρμόζω και ο Ακης είναι για να μιλάει με τον πρόεδρο» έλεγε ο Γ. Γεννηματάς.
Αυτό καθιέρωσε τον Α. Τσοχατζόπουλο ως σταθερό σύνδεσμο ανάμεσα στο ΠαΣοΚ και στον πρόεδρό του με αμφίδρομη αποδοχή. Στο ΕΓ, όταν κανένας δεν τολμούσε να σηκώσει το τηλέφωνο, όλοι στρέφονταν σ’ αυτόν: «Ακη, τρέξε».
Ηταν ο μόνος που μπορούσε να αρνηθεί κάτι που ζητούσε ο Α. Παπανδρέου χωρίς να χαλάσουν οι σχέσεις τους. Ο Γ. Γεννηματάς τον «αγαπούσε με πάθος» και ποτέ δεν του έφερνε αντίρρηση σε τέτοια θέματα. Ο Α. Τσοχατζόπουλος «ξεχνούσε» ακόμη και τις «χάρες» που του ζητούσε. Οταν «έκοψε» το 1994 τον Κ. Τσίμα από την Ευρωβουλή, όπου τον είχε στείλει το 1989 για να τον γλιτώσει από τις διώξεις, θέλησε να τον ανταμείψει με μια θέση περιφερειάρχη. Φώναξε τον Α. Τσοχατζόπουλο και του ζήτησε να πει στον Γ. Δασκαλάκη, που ήταν τότε αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών, να τον στείλει στην Κεντρική Μακεδονία. Για να μη διώξει τον Ν. Ζαμπουνίδη ο Α. Τσοχατζόπουλος το ανέβαλλε διαρκώς.
Ο Α. Παπανδρέου απογοητεύθηκε και φώναξε στην Εκάλη τον Γ. Δασκαλάκη. «Καλά, βρε Γιώργο, δεν μπορώ πλέον να βάλω κάπου ούτε έναν άνθρωπο;». Μόνο τότε ο Α. Τσοχατζόπουλος ζήτησε από τον Ν. Ζαμπουνίδη να παραιτηθεί.
Η «τρόικα» θα διαλυθεί στο τέλος του 1985 με την αποχώρηση του Κ. Λαλιώτη. Εκτοτε διατηρούσαν τους δεσμούς μεταξύ τους και θα συνεργασθούν πολλές φορές, αλλά ο Α. Παπανδρέου απέφυγε να τους δώσει «κοινή εξουσία». Για μια περίοδο τοποθέτησε μια νέα «τρόικα» από τους Γ. Παπανδρέου, Αθ. Τσούρα και Κ. Λαλιώτη, που αργότερα διευρύνθηκε με δύο ακόμη μέλη.
Θα τη διαδεχθεί το 1988 μια πενταμελής Γραμματεία από τους Α. Τσοχατζόπουλο, Κ. Λαλιώτη, Γ. Γεννηματά, Απ. Κακλαμάνη, Κ. Σκανδαλίδη, ενώ ο Κ. Σημίτης αρνήθηκε να μετάσχει. «Εσύ μας διέλυσες» έλεγε χαμογελώντας ο Γ. Γεννηματάς στον Κ. Λαλιώτη.
Ο Α. Παπανδρέου από το καλοκαίρι ήδη προβληματίζεται με τις φήμες για «άξονα Γεννηματά – Λαλιώτη» που θέτει σε αμφισβήτηση τις επιλογές του, καθώς και οι δύο ζητούν άνοιγμα προς τα αριστερά και συνεργασία με προσωπικότητες πέραν του ΠαΣοΚ. «Πιστεύουν ότι τελειώνω;» έλεγε. Στις 29 Σεπτεμβρίου ξηλώνει ολόκληρο το ΕΓ πλην του Ακη Τσοχατζόπουλου και του Ι. Αλευρά και προτείνει τους Χρ. Παπουτσή, Στ. Γιώτα, Κ. Σκανδαλίδη, Ι. Σουλαδάκη, Δ. Σωτηρλή, Τζένη Καραβέλη, Ι. Χατζόπουλο και τον άγνωστο τότε Ευ. Μαμαλάκη.
Πρώτος ο Γερ. Αρσένης, που έχει μείνει έξω από την κυβέρνηση, κατηγορεί το ΠαΣοΚ για «δεξιά στροφή». Η ατμόσφαιρα έχει γίνει δυσώδης. Η ΚΥΠ, η υπόθεση Κρυστάλλη, οι βρώμικοι υπαινιγμοί, η λυσσαλέα σύγκρουση με τον Κ. Μητσοτάκη, οι απεργίες και οι δικαστικές παρεμβάσεις στα συνδικάτα προκαλούν πίεση στον Κ. Λαλιώτη, ο οποίος ως κυβερνητικός εκπρόσωπος βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα καθώς υποχρεώνεται να απαντά σε ερωτήσεις για υποθέσεις για τις οποίες δεν τον ενημερώνουν πάντα με ακρίβεια. Τότε πληροφορείται ότι σε μια συνεδρίαση του ΕΓ ακόμη και ο Α. Παπανδρέου κάνει κριτική στον τρόπο που ασκεί τα καθήκοντά του.
«Το πρες ρουμ δεν είναι κοινοβούλιο για αγορεύσεις» λέει. Κατηγορείται ότι «η ΕΡΤ δείχνει τις φωτιές και τα επεισόδια και υπονομεύει την κυβέρνηση». Υποψιάζεται δάκτυλο των Δ. Μαρούδα και Σωτ. Κωστόπουλου, οι οποίοι έδρασαν και εναντίον του Α. Χριστοδουλίδη. Ετσι, στις 21 Νοεμβρίου 1985 ανακοινώνει ότι αποχωρεί από την πολιτική.
Η «κοινωνία των κολλητών»
Ο Α. Παπανδρέου απάντησε με μια σύντομη ανακοίνωση και τοποθέτησε κυβερνητικό εκπρόσωπο τον Μ. Παπαϊωάννου με την εντολή να απαντά μόνο σε γραπτές ερωτήσεις! Ο Κ. Λαλιώτης δεν πήγε ούτε να παραδώσει το υπουργείο και το έκανε στη θέση του ο Π. Ευθυμίου, ως γενικός γραμματέας Τύπου! Ο Π. Λάμπρου πρότεινε να μην καλυφθεί η θέση του στην ΚΕ. Ο Α. Παπανδρέου το δέχθηκε, αλλά δεν έδειχνε ενθουσιασμένος. Οταν ο Π. Ευθυμίου, φίλος του Κ. Λαλιώτη, έγραψε ένα άρθρο για την «κοινωνία των κολλητών», ο Α. Παπανδρέου είπε στο ΕΓ: «Μα κι αυτός κολλητός δεν είναι;».
Ο Κ. Λαλιώτης εργάστηκε για ένα διάστημα στις δημόσιες σχέσεις του εκδοτικού συγκροτήματος Τερζόπουλου, όπου εργαζόταν ήδη με επιτυχία ο φίλος του Π. Κωστόπουλος, παλαιό στέλεχος του ΠαΣοΚ και συνεργάτης του στη ΓΓΝΓ που «τα παράτησε». Θα επιστρέψει στο ΠαΣοΚ και στην πολιτική τον Μάρτιο του 1987.
Ο Α. Παπανδρέου μπήκε σε μια σύνοδο της ΚΕ στον «Αστέρα» και τον είδε να κάθεται στις πρώτες θέσεις. «Κώστα, εδώ είσαι;». Κανείς δεν ήξερε τότε αν επικοινωνούσε μαζί του ενδιαμέσως. Στη σύνοδο της Χαλκίδας τον Μάρτιο του 1986 ο Α. Παπανδρέου παρέλαβε μια εισήγηση που είχαν συντάξει στο γραφείο του Α. Τσοχατζόπουλου ο Κ. Σκανδαλίδης, ο Στ. Τζουμάκας, ο Χρ. Παπουτσής και ο Μεν. Γκίβαλος. Την κατέθεσε αυτούσια προσθέτοντας μια εισαγωγή τεσσάρων-πέντε σελίδων. Υποψιάστηκαν τότε πολλοί ότι την είχε γράψει ο Κ. Λαλιώτης, πράγμα που μαρτυρούσε ότι είχαν κάποιες επαφές. Αργότερα έγινε γνωστό ότι κατά διαστήματα του έστελνε διάφορα κείμενα και τον συνάντησε μια-δυο φορές.
Ωφελημένος από την απουσία του βγήκε ο Κ. Σκανδαλίδης, ο οποίος ανέλαβε να συγγράφει τα μακροσκελή κείμενα των εισηγήσεων του ΕΓ και του Α. Παπανδρέου στην ΚΕ. «Κώστα, να σου πω την αλήθεια, ποτέ δεν μπόρεσα να τα διαβάσω αυτά τα σεντόνια» του έλεγε ο Απ. Κακλαμάνης. Εκείνη την περίοδο ο Κ. Σκανδαλίδης συνδέθηκε στενά με τον Α. Παπανδρέου, που θα τον στείλει «να πάρει το πτυχίο του» και αργότερα θα γίνει κουμπάρος του. «Τον στείλαμε να πάρει ένα χαρτί και αυτός έμεινε εκεί» έλεγε ο Α. Τσοχατζόπουλος.
Οι δραματικές αλλαγές
Τρία χρόνια μετά την επιστροφή του ο Κ. Λαλιώτης βρέθηκε πρωταγωνιστής σε μια εσωκομματική σύγκρουση με τον Α. Παπανδρέου και σε διάσταση με τους άλλους δύο της «τρόικας». Εν τω μεταξύ το ΠαΣοΚ είχε χάσει την εξουσία και ο πρόεδρός του όδευε προς το Ειδικό Δικαστήριο, ύστερα από θύελλες που οδήγησαν στο «βρώμικο 1989», μια εγχείρηση καρδιάς και άλλες δραματικές αλλαγές στη ζωή του. Η σημαντικότερη ήταν αυτή που έφερε τη Δήμητρα Λιάνη στο προσκήνιο και από τον Ιούλιο του 1989 είναι σύζυγός του.
Η περίφημη «σύγκρουση του Πεντελικού» δεν έχει διευκρινισθεί ακόμη. Σήμερα στελέχη του ΠαΣοΚ που είχαν στενές σχέσεις με τον Α. Παπανδρέου λένε ότι ο ίδιος πίστευε πως αυτός που ξεκίνησε το «Πεντελικόν» δεν ήταν άλλος από τον Κ. Σημίτη, που χρησιμοποίησε για αυτόν τον σκοπό τη Μελίνα Μερκούρη. Προέρχονταν από παλιές αθηναϊκές και πολιτικές οικογένειες, ήταν γείτονες και φίλοι, είχαν συνεργασθεί στο παρελθόν και επιπλέον είχαν την ίδια «αριστοκρατική» αντίληψη για την πολιτική και κυμαινόμενες σχέσεις με τον Α. Παπανδρέου, παρ’ ότι μετείχαν μονίμως στις κυβερνήσεις του. Ο Κ. Λαλιώτης συνδέεται στενά εκείνη την εποχή με τη Μελίνα Μερκούρη λόγω της βοήθειας που της προσέφερε ως υποψήφιας για τον Δήμο Αθηναίων, όταν έχασε από τον Αντ. Τρίτση που υποστήριξε η ΝΔ. Μια φορά κάποιος του είπε για να τον πειράξει: «Καλά, βρε Κώστα, ούτε γηροκόμος της να ήσουν». Ωστόσο στο «Πεντελικόν» έλαβε μέρος με διαφορετικά κίνητρα που αφορούσαν την εξέλιξη του ΠαΣοΚ. Ο Α. Παπανδρέου ήταν άρρωστος, κανείς δεν ήξερε πόσο θα ζούσε και πίστευε ότι έπρεπε να υπάρχει μια θεσμική δυνατότητα να λειτουργήσει το κόμμα.
Η σύνοδος της ΚΕ που θα εξέλεγε τον Γραμματέα της αναβλήθηκε λόγω της εισαγωγής του Α. Παπανδρέου στο Γενικό Κρατικό στις 2 Οκτωβρίου 1990, όπου απέφυγε το μοιραίο από θαύμα. Οταν βγαίνει πληροφορείται ότι για τη θέση έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον ο Κ. Λαλιώτης και οι εφημερίδες τον αποκαλούν «ο Ζοσπέν του ΠαΣοΚ». Η αλήθεια είναι ότι ο ίδιος το επεδίωκε, χωρίς ποτέ να το ζητήσει ευθέως από τον Α. Παπανδρέου. Οταν τα πράγματα δείχνουν ότι οδηγούνται σε ρήξη, θα την αποποιηθεί. Ο Α. Παπανδρέου τον κάλεσε και του είπε: «Κώστα, νομίζεις ότι αυτή η θέση είναι για σένα;». «Πρόεδρε, δεν θα είμαι υποψήφιος». Την ίδια ημέρα ανέβηκε στην Εκάλη ο Γ. Γεννηματάς. «Πρόεδρε, πρέπει να δώσεις τη θέση του Γραμματέα τον Κώστα». Εκπληκτος ο Α. Παπανδρέου απάντησε: «Μα πριν από λίγο ήταν εδώ και μου είπε ότι δεν ενδιαφέρεται».
Οι διεργασίες συνεχίζονται. Ο Κ. Λαλιώτης και ο Θ. Πάγκαλος ο οποίος είχε μόνιμη αντιπαλότητα με τον Α. Τσοχατζόπουλο διαμηνύουν ότι θα υποστηρίξουν τον Παρ. Αυγερινό, ο οποίος είχε ήδη εκδηλώσει σχετική επιθυμία με επιστολή, στη σύνταξη της οποίας είχε συμβάλει και ο Δ. Ρέππας εκ μέρους των «λοχαγών» που πρωτοστατούσαν στον αποκλεισμό του Α. Τσοχατζόπουλου. Ορισμένοι είχαν ήδη μεταφέρει στον Α. Παπανδρέου ενώ βρισκόταν ακόμη στο νοσοκομείο: «Σου στήνουν πλεκτάνη».
«Και ποιοι είστε εσείς»;
Αυτό τον έκανε πριν απ’ όλα να αποφασίσει οριστικά ότι θα προτείνει τον Α. Τσοχατζόπουλο και βγήκε αποφασισμένος για όλα. Την παραμονή της συνεδρίασης στο «Πεντελικόν» φωνάζει τον Κ. Σκανδαλίδη: «Ποιοι είναι αυτοί που νομίζουν ότι πέθανα; Δεν μπορεί ο ιδρυτής του κόμματος να προτείνει τον Γραμματέα; Αν θέλουν πόλεμο, θα τον έχουν». Νωρίτερα τον είχε επισκεφθεί η Μελίνα Μερκούρη με ένα τελεσίγραφο: «Αν προτείνεις τον Ακη, εμείς θα προτείνουμε τον Παρασκευά». «Και ποιοι είστε εσείς;» της είπε.
Ζήτησε από τον Α. Λιβάνη να βρει έναν δικηγόρο και να του στείλει μια γνωμάτευση από την οποία να προκύπτει σε ποιον ανήκουν η σφραγίδα του κόμματος και τα περιουσιακά στοιχεία του, που εξαντλούνται στον εξοπλισμό της Χαριλάου Τρικούπη. Το ΠαΣοΚ είχε ένα μικρό διαμέρισμα στο Παγκράτι, ένα κατάστημα στην οδό Μητροπόλεως και δέκα ράβδους χρυσού από κληροδοσία ενός οπαδού του. Τα είχε πουλήσει όμως λίγους μήνες πριν ο Ι. Χρυσικόπουλος για να καλυφθούν τα έξοδα των εκλογικών αναμετρήσεων και από φόβο «μήπως ο Μητσοτάκης μεθοδεύσει καμιά κατάσχεση για τα χρέη».
Την παραμονή της συνόδου όλα έδειχναν ότι τα πράγματα οδηγούνται σε αναμέτρηση με απρόβλεπτες συνέπειες. Ο Α. Παπανδρέου ειδοποίησε τον Ι. Αλευρά και τον Δ. Τσοβόλα να είναι έτοιμοι για έκτακτη σύγκληση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας και κάλεσε τον Π. Λάμπρου, τον Γ. Παναγιωτακόπουλο και τον Αντ. Λιβάνη να είναι στο ξενοδοχείο τις 6.30 το πρωί. Τον βρήκαν να βηματίζει ανήσυχος με ένα κομπολόι στο χέρι. Κανείς δεν ήταν σε θέση να τον διαβεβαιώσει αν η εκλογή του Α. Τσοχατζόπουλου μπορούσε να διασφαλισθεί. «Τότε δεν κατεβαίνω. Θα πάμε για ιδρυτικό συνέδριο». Καθώς αρχίζουν να προσέρχονται τα μέλη της ΚΕ έχει πάρει τις αποφάσεις του: «Αν δεν βγει ο Ακης, διαλύω το ΠαΣοΚ και πάω για νέο κόμμα». Ο Γ. Γεννηματάς ανεβαίνει στο δωμάτιό του και του επαναλαμβάνει αυτό που ήδη του είχε διαμηνύσει: «Αν ήταν ο Λαλιώτης υποψήφιος, θα είχα πρόβλημα. Τώρα ψηφίζω τον Ακη».
Ο Α. Παπανδρέου ήδη έχει στα χέρια του την επιστολή του Π. Αυγερινού στην οποία εμμέσως του λέει ότι θα αποσυρθεί μόνο αν προταθεί ο Κ. Λαλιώτης. «Αν προταθεί στέλεχος νεότερης γενιάς, στηρίζω με χέρια και με πόδια. Αν είναι κάποιος από την παλαιά φρουρά Σημίτης, Γεννηματάς, Τσοχατζόπουλος , θα αποδεχθώ την υποψηφιότητά μου αν προταθώ». Θα του απαντήσει αμέσως εγγράφως: «Αυτά που μου γράφεις θέτουν ένα θέμα που έληξε και θεωρώ απαράδεκτη την τακτική των πιέσεων στο πρόσωπό μου. Πρόκειται για εκβιασμό και δεν θα υποκύψω». Οι κακές σχέσεις τους χρονολογούνται από την εποχή που τον έδιωξε από το υπουργείο Υγείας εξαιτίας του Π. Ιωακείμ, ο οποίος ήταν Γραμματέας στο υπουργείο και γαμβρός του Π. Αυγερινού.
«Δέχομαι την πρόκληση»
Κατέβηκε στη συνεδρίαση και επιτέθηκε ευθέως σε όσους του αμφισβητούσαν το δικαίωμα να ορίζει το κόμμα του. «Αυτή τη βδομάδα πέρασα δύσκολες στιγμές και δεν εννοώ την ανάρρωσή μου. Βρέθηκα ενώπιον ενός ωμού εκβιασμού και αν χρειαστεί θα δώσω τα στοιχεία. Δεν πρόκειται να υποκύψω σε εκβιασμούς και απειλές, δεν το έκανα ούτε όταν απειλούνταν η ζωή μου. Δέχομαι την πρόκληση. Η πρότασή μου για τη θέση του Γραμματέα είναι Ακης Τσοχατζόπουλος».
Η παρέμβαση του Γ. Γεννηματά έκρινε το αποτέλεσμα. Γραμματέας εξελέγη ο Ακης Τσοχατζόπουλος με 71 ψήφους. Υπέρ του Π. Αυγερινού που πήρε 40 ψήφισαν ο Κ. Λαλιώτης, ο Θ. Πάγκαλος και ο Κ. Σημίτης. Ο Α. Παπανδρέου πρότεινε για το ΕΓ τους Γ. Αρσένη, Γ. Γεννηματά, Απ. Κακλαμάνη, Κ. Λαλιώτη, Μελίνα Μερκούρη, Αν. Πεπονή, Κ. Σημίτη, Μ. Χαραλαμπίδη, Ι. Χαραλαμπόπουλο και για αναπληρωματικούς τη Σύλβα Ακρίτα, τον Ι. Σουλαδάκη και τον Κ. Σκανδαλίδη. Πρώτος βγήκε ο Κ. Σημίτης και δεν εξελέγησαν οι Ι. Χαραλαμπόπουλος και Μ. Χαραλαμπίδης. Στη θέση τους βγήκαν ο Θ. Πάγκαλος και ο Στ. Τζουμάκας, ο οποίος ισοψήφησε με τον Π. Οικονόμου και ευνοήθηκε στην κλήρωση! «Ο,τι έγινε έγινε» θα πει ο Α. Τσοχατζόπουλος.
«Δεν συμπαθώ τα ευρωπαϊκά»
Οταν άρχισαν οι συζητήσεις για τη σύσταση θέσης Γραμματέα της ΚΕ του ΠαΣοΚ ο Α. Παπανδρέου δεν είπε σε κανέναν για ποιον την προόριζε. Ολοι υπέθεταν ότι είχε στον νου του τον Α. Τσοχατζόπουλο. Στο 2ο Συνέδριο που έληξε στις 23 Σεπτεμβρίου 1990 ο Α. Τσοχατζόπουλος δεν πήγε καλά. Οταν ο Στ. Τζουμάκας κατήγγειλε νοθεία και τα ψηφοδέλτια μετρήθηκαν πάλι, κατέβηκε κάτω από την 20ή θέση, ενώ αντίθετα ανέβηκε ο Κ. Σκανδαλίδης. Με ένα σχόλιό του στη «Νίκη» ο Δ. Μαρούδας αφήνει να εννοηθεί ότι μπορεί να είναι αυτός ο πρώτος Γραμματέας. Την ίδια περίοδο ο Λ. Αποστολίδης, που συνδέεται με τον Κ. Σημίτη, ζητάει από τον Γ. Ραυτόπουλο να πείσει τον Α. Τσοχατζόπουλο να προταθεί ο Χρ. Παπουτσής. Οταν το πληροφορείται ο Α. Παπανδρέου παραξενεύεται και τον καλεί στην Εκάλη.«Χρήστο, ενδιαφέρεσαι;». «Ούτε που μου πέρασε από τον νου, πρόεδρε». «Αν υπάρχει σύγκρουση, θα είσαι μαζί μου;». «Μα το ρωτάς, πρόεδρε;». Ο. Α. Παπανδρέου μάλλον δεν πείθεται και για να το διασφαλίσει του λέει: «Τότε θα είσαι πρόεδρος της Εφορευτικής Επιτροπής».
Ο Α. Παπανδρέου είχε προσέξει τον Χρ. Παπουτσή από την εποχή που ήταν πρόεδρος στην ΕΦΕΕ και πριν από το συνέδριο του 1984 όταν απείχε για ένα διάστημα για λόγους υγείας ο Κ. Λαλιώτης του είχε αναθέσει τον ρόλο του συντονιστή. Ωστόσο μετά το συνέδριο δεν θα τον προτείνει για το ΕΓ. Αυτός διαμαρτύρεται και τον καλεί στο Καστρί. «Χρήστο, δεν μου έβγαινε. Η Βάσω επέμενε και δεν ήθελα να την κόψω, παρ’ ότι της πρότεινα να πάει στο Ευρωκοινοβούλιο. Θα πας στη θέση της». Ο Χρ. Παπουτσής αντιδρά: «Και το κόμμα; Εγώ αυτά τα ευρωπαϊκά δεν τα συμπαθώ». «Για έναν πολιτικό πάνω από τα 50 η Ευρωβουλή είναι αποστρατεία, για έναν σαραντάρη είναι χρυσός ενταφιασμός, αλλά για έναν τριαντάρη είναι χρυσή ευκαιρία».
Η Βάσω Παπανδρέου γίνεται υφυπουργός Βιομηχανίας και ο Χρ. Παπουτσής παίρνει βαρυγκομώντας τον δρόμο «για την εξορία». Μερικούς μήνες μετά τις ευρωεκλογές, σε ένα τραπέζι η Αγγέλα Κοκκόλα λέει στον Α. Παπανδρέου, παρόντος του Χρ. Παπουτσή, ότι «έβαλε πολλούς κομματικούς και είναι κρίμα που έμεινε έξω ο Λ. Λαγάκος», για τον οποίο ενδιαφερόταν και η Μαργαρίτα Παπανδρέου. Ο Χρ. Παπουτσής θα σπεύσει την επομένη να στείλει την παραίτησή του. «Αυτό είναι πρωτοφανές, δεν τη δέχομαι» θα του απαντήσει ο Α. Παπανδρέου.
Δεν πέρασαν δύο μήνες και σε μια συνάντηση όπου είναι παρόντες ο Α. Τσοχατζόπουλος, ο Ζυλ Ντασσέν, η Μελίνα Μερκούρη και ο Λ. Λαγάκος, ο Α. Παπανδρέου γυρίζει και λέει στον τελευταίο: «Λεωνίδα, τα κανόνισα, αυτό το χρυσό παιδί θα φύγει και θα πας στη θέση του». Ο Χρ. Παπουτσής μένει άναυδος. «Αν είναι να φύγει ο Χρήστος, δεν δέχομαι» τον βγάζει από τη δύσκολη θέση ο Λ. Λαγάκος. Τελικά θα γίνει ευρωβουλευτής στη θέση του Γρ. Βάρφη. Ο Χρ. Παπουτσής θα παραμείνει στο Ευρωκοινοβούλιο, από όπου θα μεταπηδήσει αργότερα στην Επιτροπή.
Η σωτηρία της ψυχής και η αναμέτρηση
Ο Κ. Λαλιώτης ήταν ο δεύτερος μετά τον Α. Τσοχατζόπουλο που λειτούργησε ως συνδετικός κρίκος με τον Α. Παπανδρέου και συχνά παρίστατο στις συνεδριάσεις των κυβερνητικών οργάνων ως εκπρόσωπος του ΕΓ. Από νωρίς είχε διαμορφώσει μια στενή προσωπική σχέση με τον Α. Παπανδρέου, το εκκρεμές της οποίας ξεκινούσε από την απόλυτη προσήλωση και κατέληγε στη διαφωνία και τούμπαλιν. Ηδη του είχε αναθέσει το 1977 στη συνδιάσκεψη να επεξεργασθεί το θεωρητικό πλαίσιο με το οποίο «ξεμπέρδεψε» με όσους έμεναν ακόμη προσηλωμένοι στον μαρξισμό-λενινισμό. Εκτοτε η σχέση Παπανδρέου-Λαλιώτη παρακολουθεί τις διακυμάνσεις της ιστορίας του ΠαΣοΚ, τις επηρεάζει και επηρεάζεται από αυτές.
Ο ίδιος από το 1986 πρόβαλλε μια διαρκή πρόταση «επανίδρυσης» του ΠαΣοΚ, ως λύση για να σπάσουν οι αγκυλώσεις του σε νοσηρές μεθόδους άσκησης της εξουσίας. Εξέφραζε δίπλα στον Α. Παπανδρέου την ηθική της «γενιάς του Πολυτεχνείου» και ήλθε συχνά σε ευθεία αναμέτρηση με έναν κύκλο προσώπων που αντλούσαν την εξουσία τους από τον ίδιο τον Α. Παπανδρέου, όπως ο Θ. Τόμπρας, ο Μ. Κουτσόγιωργας, ο Δ. Μαρούδας. Αυτό τον οδήγησε για μια περίοδο εκτός της πολιτικής.
Τον Νοέμβριο του 1985 συγκλονίζει το ΠαΣοΚ όταν με μια επιστολή 16 σελίδων ανακοινώνει αιφνιδίως ότι αποχωρεί από την πολιτική. Εκείνο το βράδυ γύρισε στο σπίτι του στην οδό Σαρανταπήχου στον Λυκαβηττό και έβαλε στο πικ απ έναν δίσκο. «Η σωτηρία της ψυχής είναι πολύ μεγάλο πράγμα» ακούστηκε η φωνή της Πρωτοψάλτη. Την προηγουμένη είχαν μια σύσκεψη στη Χαριλάου Τρικούπη, αλλά δεν φάνηκε. Ο Π. Λάμπρου του τηλεφώνησε. «Γιατί δεν ήρθες;». «Ασε, τα πράγματα είναι πιο κρίσιμα απ’ ό,τι νομίζεις». Το ίδιο βράδυ τον κάλεσε ο Γ. Γεννηματάς στο σπίτι του στο Χαλάνδρι. «Κώστα, είναι λάθος να φύγεις τώρα». Ηταν αμετάπειστος. Το ίδιο και την επομένη όταν τον επισκέφθηκαν στο υπουργείο Τύπου ο Γ. Γεννηματάς με τον Α. Τσοχατζόπουλο.
Το σκοτεινό τούνελ της τετραετίας
Η επικράτηση του Κ. Μητσοτάκη στη ΝΔ οδηγούσε ήδη στη σφοδρότερη πολιτική σύγκρουση μετά το 1974. Ο Α. Παπανδρέου δεν είναι διατεθειμένος να παραδώσει την εξουσία στον «Αποστάτη» και ο Κ. Μητσοτάκης που «προσελήφθη» ως αντι-Ανδρέας από τη ΝΔ πρέπει να δικαιώσει τον ρόλο του. Εχει χάσει τις εκλογές του 1985, αλλά ανανεώνει την εμπιστοσύνη της ΚΟ της ΝΔ στο πρόσωπό του και ετοιμάζει τη μεγάλη επίθεση. Η αναμέτρηση των δύο ανδρών θα βάλει την πολιτική ζωή σε ένα σκοτεινό τούνελ που θα κρατήσει σχεδόν τέσσερα χρόνια και θα εκτρέψει το ΠαΣοΚ από την πολιτική του. «Ετσι θα κάνουμε την αλλαγή;» ρωτάει σε μια συνεδρίαση τον Α. Παπανδρέου ο Στ. Τζουμάκας. «Η αλλαγή έγινε, Στέφανε» του απαντά. Τώρα προέχει η αντιμετώπιση του Μητσοτάκη.
Ηδη από το καλοκαίρι του 1985 στο επίκεντρο της δημοσιότητας βρίσκεται η τρομοκρατία και η κυβέρνηση βάλλεται καθώς αδυνατεί να την αντιμετωπίσει. Τον Σεπτέμβριο η Ασφάλεια ανακοινώνει μια επιτυχία: συλλαμβάνει τον πρώτο τρομοκράτη και ο επικεφαλής της Εμμ. Μποσινάκης παρουσιάζει τον Ντ. Κρυστάλλη ως βομβιστή. Την επομένη αποκαλύπτεται ότι δεν ήταν παρά ο άνθρωπος που η ΚΥΠ είχε εκπαιδεύσει για να διεισδύσει στις τρομοκρατικές ομάδες. Το σχέδιο είχε εκπονήσει ο τότε ισχυρός ανήρ της υπηρεσίας Ι. Αλεξάκης, φίλος του Μιχ. Ζιάγκα ο οποίος είχε μεσολαβήσει για την πρόσληψη του Ντ. Κρυστάλλη στην ΕΡΤ-2.
Ακολουθεί ένα κύμα αποκαλύψεων για παρακολουθήσεις τηλεφώνων, σκευωρίες, βόμβες που προετοιμάζουν κρατικές υπηρεσίες, αλλά και πραγματικές τρομοκρατικές ενέργειες από την οργάνωση «17 Νοέμβρη», τον ΕΛΑ και άλλες μικρότερες. Στην επέτειο του Πολυτεχνείου ο αστυνομικός Μελίστας σκοτώνει τον 15χρονο Μιχ. Καλτέζα και η ατμόσφαιρα γίνεται εφιαλτική. Ο αρχηγός της Ασφαλείας Εμμ. Μποσινάκης κατηγορεί τον Κ. Λαλιώτη για τον τρόπο που αντιμετωπίζει τους «αναρχικούς» και τα επεισόδια ως κυβερνητικός εκπρόσωπος. Ο Ευ. Γιαννόπουλος, από το υπουργείο Εργασίας, διαμαρτύρεται γιατί η ΕΡΤ προβάλλει υπερβολικά τις απεργίες. Τρομοκρατία, πορείες και συγκρούσεις στο κέντρο της Αθήνας, πόλεμος λάσπης ανάμεσα σε φατρίες δημιουργούν ένα βαρύ σκηνικό, στο οποίο εκδηλώνονται σοβαρές εσωκομματικές αντιδράσεις. © ΤΟ ΒΗΜΑ 1999.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου