Παρ’ όλο που η εκάστοτε ηγεσία της υπερδύναμης έχει οριοθετημένο πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να κινηθεί, δεδομένου ότι η αμερικάνικη πολιτική καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από μηχανισμούς πέραν της κυβέρνησης, η γενική αίσθηση είναι ότι η προεδρία Τραμπ μπορεί να σημάνει μια σημαντική στροφή για τις ΗΠΑ.
Νέο κεφάλαιο στην πολιτική επικοινωνία
Πριν ακόμα αναλάβει καθήκοντα, ο δισεκατομμυριούχος πολιτικός έχει επιφέρει την πρώτη σημαντική μεταβολή στο πολιτικό πεδίο. Αναμφίβολα,
ο Τραμπ άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στην πολιτική επικοινωνία. Έχει λεχθεί ότι αν η πρώτη καμπάνια του Ομπάμα στηρίχτηκε στη νέα (την εποχή εκείνη) κουλτούρα των blogs, η καμπάνια του Τραμπ ήταν η καμπάνια των social media, ιδίως του Twitter.
Ακολουθώντας μια παντελώς ανορθόδοξη τακτική, ο Τραμπ απέδειξε ότι αν δεν υιοθετείς τη «γλώσσα της πολιτικής», ακούγεσαι πιο ειλικρινής, αν δεν ακολουθείς τους καλούς τρόπους, φαίνεσαι πιο αυθόρμητος, και αν αναλαμβάνεις προσωπικά το σύνολο σχεδόν της επικοινωνιακής στρατηγικής, δημιουργεί την αίσθηση ότι κινείσαι έξω από τους μηχανισμούς του «κατεστημένου». Ακόμα περισσότερο, ο Τραμπ αντιλήφθηκε ότι στα social media έχουν ιδιαίτερη απήχηση οι τερατολογίες, οι θεωρίες συνωμοσίας και οι απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί, ειδικά για συγκεκριμένες κοινωνικές όπως οι μουσουλμάνοι. Γράφει χαρακτηριστικά ο Κώστας Ιορδανίδης στην Καθημερινή ότι με τον Τραμπ «ο πολιτικός λόγος προσέλαβε την ωμότητα που ως τώρα χαρακτήριζε μόνον στρατιωτικές επιχειρήσεις».
Τάσεις απομονωτισμού;
Η οικονομική πολιτική Τραμπ φαίνεται να στηρίζεται σε τρεις πυλώνες:
1. Σε μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, κυρίως μέσω μείωσης των φόρων στα μεγάλα εισοδήματα και τις επιχειρήσεις. Στην προεκλογική εκστρατεία υποσχέθηκε να μειώσει στο 15% το ποσοστό φόρου των επιχειρήσεων. Υπολογίζεται ότι το κόστος των φοροαπαλλαγών που εξήγγειλε, μπορεί να φτάσει τα 7 τρισεκατομμύρια δολάρια.
2. Σε ένα θηριώδες πρόγραμμα επενδύσεων στις δημόσιες υποδομές που ανέρχεται στο ένα τρισεκατομμύριο δολάρια σε βάθος δεκαετίας. Στόχος η δημιουργία θέσεων εργασίας και η τόνωση της ανάπτυξης.
3. Στην επιβολή δασμών στις βιομηχανίες που μεταφέρουν την παραγωγή τους σε χώρες με μικρό εργατικό κόστος.. Ήδη η Ford ακύρωσε επένδυση στο Μεξικό ύψους 1,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Πέρα από την αυθόρμητη αιτίαση για το πού θα βρει τα λεφτά, το πρόγραμμα Τραμπ γεννάει φόβους ή ελπίδες (αναλόγως με την άποψη του καθενός) ότι οι ΗΠΑ μπαίνουν σε φάση οικονομικού απομονωτισμού, σταματώντας να είναι οι παγκόσμιες πρωταθλήτριες του ελεύθερου εμπορίου. Παρά το ότι δεν είναι σαφές μέχρι πού θα το φτάσει η κυβέρνηση Τραμπ, ήδη σημειώνεται οι πρώτες σημαντικές αντιδράσεις στο διεθνές πεδίο. Σε βαρυσήμαντη ομιλία του στο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, ο Κινέζος πρόεδρος Ξι Ζιπίνγκ υπερασπίστηκε την παγκοσμιοποίηση, στηλίτευσε τον οικονομικό απομονωτισμό και δήλωσε ότι η Κίνα είναι έτοιμη, αν χρειαστεί, να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ στο ρόλο του βασικού υπερασπιστή των ανοιχτών αγορών και του ελεύθερου εμπορίου.
Αντιδράσεις όμως υπάρχουν και στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Τον Δεκέμβριο η FED (η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ) αύξησε τα επιτόκια της, για δεύτερη μόλις φορά σε μια δεκαετία. Την Τετάρτη 18 Ιανουαρίου, η επικεφαλής της FED Τζάνετ Γιέλεν δήλωσε ότι «θα ήταν λογική» η περαιτέρω αύξηση των αμερικάνικων επιτοκίων. Παρ’ όλο που η αύξηση των επιτοκίων είναι αναμενόμενη σε μια οικονομία που αναπτύσσεται και η ανεργία είναι στο πολύ χαμηλό 4,7%, οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι οι δηλώσεις Γιέλεν εκφράζουν φόβους της FED ότι η επεκτατική πολιτική Τραμπ μπορεί να προκαλέσει πληθωριστικές πιέσεις. Η ίδια η Γιέλεν περιορίστηκε να πει ότι η FED «παρακολουθεί από κοντά» το διάλογο για την οικονομική πολιτική Τραμπ.
Εξωτερική πολιτική χωρίς προσχήματα
«Με τον Τραμπ η αμερικάνικη εξωτερική πολιτική αποϊδεολογικοποιείται», είπε στο Newpost ο Σωτήρης Ρούσσος, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Φαίνεται ότι πλέον θα ενεργούν με μόνη δικαιολόγηση τα ζωτικά συμφέροντα τους, χωρίς τα όποια προσχήματα περί δημοκρατίας και ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Ο κ. Ρούσσος επισημαίνει ότι θα ήταν σοβαρό λάθος να θεωρήσουμε ότι ο Τραμπ κινείται κατά τρόπο ανορθολογικό. «Οι βασικοί άξονες της πολιτικής Τραμπ είναι ότι οι ΗΠΑ στο εξωτερικό είναι μια αυτοκρατορία σε παρακμή λόγω του διεθνούς ανταγωνισμού και στο εσωτερικό χάνουν την ταυτότητά τους λόγω της μετανάστευσης». Γύρω από αυτούς τους άξονες οικοδομεί τη στρατηγική του που συνοψίζεται στο προεκλογικό σύνθημα «να κάνουμε την Αμερική μεγάλη ξανά».
Η κυβέρνηση Τραμπ θα επιχειρήσει να στείλει στη Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρώπη το λογαριασμό της στρατιωτικής προστασίας τους. Το επιτελείο Τραμπ θεωρεί σκανδαλώδες ότι η Γερμανία έχει δημιουργήσει μια εκπληκτικά ανταγωνιστική οικονομία κάτω από την προστατευτική ασπίδα της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ. Γι’ αυτή την προστασία δεν καταβάλλει παρά ελάχιστα. Οι συνεχείς αναφορές Τραμπ στην ανάγκη επιμερισμού των εξόδων του ΝΑΤΟ αποσκοπούν ακριβώς στον εξαναγκασμό της Γερμανίας να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες της , κάτι που, όπως είναι φυσικό, θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία της.
Σε ό,τι αφορά τη Ρωσία, είναι σαφές ότι οι τόνοι έχουν ήδη πέσει. Σε αντίθεση με τον Ομπάμα, φαίνεται ότι βασικός διεθνής αντίπαλος για τον Τραμπ είναι η Κίνα και όχι η Ρωσία. Δεν είναι μάλιστα απίθανο να επιχειρήσει την αντιστροφή της τακτικής Κίσινγκερ. Υπενθυμίζεται, ότι επί προεδρίας Νίξον ο υπουργός Εξωτερικών Κίσινγκερ ανέπτυξε μια στρατηγική συνεργασία με την Κίνα του Μάο προκειμένου να πιέσουν τον κοινό εχθρό, την ΕΣΣΔ. Σήμερα μπορεί ο Τραμπ να χρησιμοποιήσει τη Ρωσία απέναντι στην Κίνα. Στο προσεχές διάστημα θα επιβεβαιωθεί ή θα διαψευστεί το σενάριο.
Τραμπ κι Ελλάδα
Πολιτικοί παρατηρητές έχουν επισημάνει την ελπίδα (ή ευσεβή πόθο) της κυβέρνησης ότι η προεδρία Τραμπ μπορεί να ωφελήσει την Ελλάδα. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, οι απομονωτικές τάσεις του Τραμπ μπορεί να οδηγήσουν στην απόσυρση του ΔΝΤ (στο οποίο οι ΗΠΑ έχουν ηγεμονικό ρόλο) από το «ελληνικό πρόγραμμα». Αξιωματούχος του Μεγάρου Μαξίμου αρνήθηκε ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει εναποθέσει τις ελπίδες της στον Τραμπ. Υπογράμμισε πάντως ότι «δεν υπάρχει περίπτωση το ΔΝΤ να καταβάλει άλλα χρήματα. Αν μείνει, θα έχει το ρόλο του τεχνικού συμβούλου».
Όπως είναι προφανές, η συνέχιση της συμμετοχής του ΔΝΤ ως τεχνικού συμβούλου αποτελεί win-win σενάριο: Από τη μια μεριά, ικανοποιεί τον Σόιμπλε που το θέλει ως θεματοφύλακα της ακραίας λιτότητας, και την άλλη, συμβαδίζει με την απροθυμία της κυβέρνησης Τραμπ να πληρώνει τους ευρωπαϊκούς λογαριασμούς. Πάντως ο Σόιμπλε έχει φροντίσει να προκαταλάβει όλα τα ενδεχόμενα, δηλώνοντας ότι «χωρίς το ΔΝΤ θα είναι χειρότερα για την Ελλάδα»…
Σε ό,τι αφορά τα ελληνοτουρκικά, μάλλον δεν θα πρέπει να περιμένουμε θεαματικές κινήσεις από τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ κάνουν αυστηρές ιεραρχήσεις στην εξωτερική πολιτική τους, με γνώμονα τα ζωτικά συμφέροντα τους. Στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιαονατολικής Μεσογείου ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ θεωρούνται η διασφάλιση της προμήθειας πετρελαίου, η μη διάδοση των πυρηνικών όπλων και η υπεράσπιση του Ισραήλ. Εκ των πραγμάτων, και στα τρία η Ελλάδα έχει μικρή σχετικά εμπλοκή, με την εξαίρεση ίσως του Ισραήλ. Δεν είναι απίθανο δηλαδή οι ΗΠΑ να πιέσουν για περαιτέρω σύσφιξη της στρατηγικής συμμαχίας Ελλάδας-Ισραήλ. Όμως το Αιγαίο και η Κύπρος δεν φαίνεται να προσελκύουν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον του νέου ενοίκου του Λευκού Οίκου.
| Περισσότερα... |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου