Τετάρτη 6 Ιουνίου 2018

Η εξέγερση της μεσαίας τάξης: Το ΔΝΤ τα «κατάφερε» και στην Ιορδανία...!!!

Η παραίτηση του πρωθυπουργού, Χάνι Μούλκι, τη Δευτέρα, είναι η πιο ηχηρή εξέλιξη των πολυήμερων και μαζικών διαδηλώσεων στην Ιορδανία, με αφορμή τα νέα μέτρα λιτότητας που πήρε η κυβέρνησή του σε συνεννόηση με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Ο βασιλιάς Αμπντάλα ο Β’ έκανε δεκτή την παραίτηση και ανέθεσε στον υπουργό Παιδείας Όμαρ αλ-Ρανζάζ να σχηματίσει νέα κυβέρνηση.
Το σχετικό νομοσχέδιο που έβγαλε στον δρόμο χιλιάδες Ιορδανούς, προβλέπει, μεταξύ άλλων, αύξηση της φορολογίας των ατομικών εισοδημάτων κατά τουλάχιστον 5% και των εταιρειών μεταξύ 20 και 40%. Πρόκειται για το πικρό «κερασάκι» σε μια επίσης καθόλου γλυκιά «τούρτα» άγριων μέτρων κατά των λαϊκών εισοδημάτων, τα οποία επιβάλλονται απανωτά από το 2016, μετά από το δάνειο ύψους 723 εκατομμυρίων δολαρίων που πήρε η Ιορδανία από το ΔΝΤ.

Στο πλαίσιο του σχεδίου αναδιάρθρωσης του ΔΝΤ, η κυβέρνηση έθεσε σε εφαρμογή μέτρα λιτότητας που περιλάμβαναν περικοπές επιδοτήσεων σε πάνω από 150 αγαθά και εμπορεύματα. Ιδιαίτερα επιβλαβής ήταν η κατάργηση των επιδοτήσεων στα βασικά είδη διατροφής και η καθιέρωση φόρου 10% επί των αγροτικών προϊόντων που μέχρι τότε απολάμβαναν φοροαπαλλαγών. Οι διαμαρτυρίες κατά της αύξησης της τιμής του ψωμιού ξεκίνησαν πριν από έξι μήνες από λιγοστούς άνεργους σε απομονωμένες περιοχές και εξελίχθηκαν σε οργανωμένες και μαζικές διαδηλώσεις. Η κυβέρνηση προσπάθησε να «διασκεδάσει» τον πόνο των ανθρώπων με έκτακτα επιδόματα στα χαμηλά εισοδήματα, αλλά τα προβλήματα ήταν βαθιά διαρθρωτικά και δεν λύνονται με κινήσεις πανικοβλημένου τακτικισμού.
Χαρακτηριστικό της επίθεσης που δέχονται τα εισοδήματα της μεγάλης πλειοψηφίας του κόσμου, είναι ότι οι τιμές των καυσίμων έχουν αυξηθεί πέντε φορές από την αρχή της χρονιάς και οι λογαριασμοί του ηλεκτρικού ρεύματος έχουν αυξηθεί κατά 55% από τον Φεβρουάριο.
Επιπλέον, ο Μούλκι, τα «θαλάσσωσε» και σε επίπεδο πολιτικής διαχείρισης της λαϊκής οργής, όταν το Σάββατο αρνήθηκε, παρά τις τεράστιες διαδηλώσεις, να αποσύρει το νομοσχέδιο, ρίχνοντας την «καυτή πατάτα» στο κοινοβούλιο για να αποφασίσει. Το μόνο που κατάφερε με αυτή την μάλλον απελπισμένη τακτική, ήταν να προκαλέσει ακόμη περισσότερες διαμαρτυρίες που τον οδήγησαν στην παραίτηση.
Η αλήθεια είναι ότι ακόμη και μια κυβέρνηση υπό τον Ρανζάζ - ο οποίος, εκτός από υπουργός Παιδείας στην κυβέρνηση Μούλκι ήταν και στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας - δεν είναι βέβαιο ότι θα καθησυχάσει τους Ιορδανούς.  Μια πρώτη ένδειξη γι’ αυτό είναι πως, ακόμη και μετά την παραίτηση Μούλκι, τα συνδικάτα κήρυξαν νέα 24ωρη απεργία για τις 6 Ιουνίου.
Αμμάν, η πιο ακριβή πόλη στον αραβικό κόσμο
Η Ιορδανία είναι μία χώρα με πληθυσμό περίπου 9,5 εκατομμυρίων ανθρώπων, με σημαντικό αριθμό προσφύγων από τη Συρία και τα κατεχόμενα Παλαιστινιακά εδάφη. Πάνω από το 20% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και το 18,5% του εργατικού δυναμικού (ιδιαίτερα οι νέοι) είναι άνεργοι.
Ο θυμός των Ιορδανών, λοιπόν, έχει βαθύτερες αιτίες, όπως σημειώνει και ο Τιμ Πέτσουλατ, επικεφαλής του ιορδανικού γραφείου του Ιδρύματος Φρίντριχ Εμπερτ. Σύμφωνα με έρευνα του περιοδικού The Economist, το Αμμάν είναι η πιο ακριβή πρωτεύουσα σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο. Το κόστος ζωής είναι σημαντικά υψηλότερο από αυτό του Ντουμπάι ή του Αμπού Ντάμπι, αλλά με πολύ χαμηλότερους μισθούς.
Υψηλοί φόροι, λίγες και κακές υπηρεσίες
Η γεωγραφική θέση της Ιορδανίας περιπλέκει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, λέει η ανεξάρτητη δημοσιογράφος στο Αμμάν, Ράνα Σαμπάγκ. Η χώρα δεν διαθέτει φυσικούς πόρους και οι συγκρούσεις σε ορισμένες από τις γειτονικές της χώρες αναγκάζουν την κυβέρνηση να δαπανά μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού στον στρατιωτικό εξοπλισμό. Γεγονός το οποίο καθιστά δυσκολότερο για τον ήδη πιεσμένο δημόσιο τομέα της χώρας να απορροφήσει εργατικό δυναμικό. Κάθε χρόνο, 60.000 νέοι πτυχιούχοι αναζητούν δουλειά. «Παράλληλα, ο ιδιωτικός τομέας βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση, καθώς η Ιορδανία δεν μπορεί να εξάγει τίποτα: Η Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, η Συρία και η περιοχή του Κόλπου είναι αρκετά κλειστές λόγω της τρέχουσας πολιτικής κατάστασης», λέει η δημοσιογράφος. «Πληρώνουμε πολύ υψηλό τίμημα λόγω της γεωπολιτικής κατάστασης στην γειτονιά μας».
Αυτό που εξόργισε τους συμπατριώτες της, ωστόσο, είναι η εντύπωση ότι η κυβέρνηση δεν εκπληρώνει τα καθήκοντά της: Το εκπαιδευτικό σύστημα και η υποδομή της χώρας είναι και τα δύο ξεπερασμένα. «Οι άνθρωποι έχουν κουραστεί» λέει η Σαμπάγκ. «Πληρώνουν τεράστιους φόρους και παίρνουν πολύ λίγα σε αντάλλαγμα». Επιπλέον, λέει ότι το μεγαλύτερο βάρος του κρατικού προϋπολογισμού το σηκώνουν οι μισθωτοί του δημόσιου τομέα ενώ και οι συντάξεις των πρώην υπουργών έχουν επίσης τεράστιο οικονομικό αντίκτυπο.
Η γειτνίασή της με τη Συρία είχε σαν αποτέλεσμα η Ιορδανία να φιλοξενεί πάνω από 1 εκατομμύριο πρόσφυγες, ενώ έχει λάβει μόνο ένα μέρος της απαιτούμενης διεθνούς βοήθειας. Η 'Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Προςφυγες (UNHCR) προχώρησε σε επείγουσα έκκληση προς τη διεθνή κοινότητα να υλοποιήσει τις υποσχέσεις βοήθειας στους Σύριους πρόσφυγες, αλλά μέχρι στιγμής, έχει καταβληθεί μόνο το ένα πέμπτο των 4,8 δισ. ευρώ που απαιτούνται για το τρέχον έτος, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο διευθυντής της UNHCR για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, Αμινε Αουάντ.
Οι διαδηλώσεις των τελευταίων ημερών έχουν φέρει περισσότερους ανθρώπους στους δρόμους από ποτέ, ακόμα περισσότερους από το 2011, κατά τη λεγόμενη «Αραβική ‘Ανοιξη», όταν το κύμα των εξεγέρσεων εξαπλώθηκε σε μεγάλο μέρος του αραβικού κόσμου. Ένα πράγμα είναι εντυπωσιακό αυτή τη φορά, λέει η Σαμπάγκ: Οι σημερινοί διαδηλωτές είναι σίγουρα κοσμικοί. «Δεν είναι οι ισλαμιστές, που προσπαθούν συνεχώς να κυριαρχούν σε όλα. Οι άνθρωποι που διαδηλώνουν τώρα ανήκουν σε ό,τι έχει απομένει από τη μεσαία τάξη, είναι οι νέοι Ιορδανοί. Πήγαν στο πανεπιστήμιο και συνδέονται με τον κόσμο μέσω του Διαδικτύου, μέσω του Facebook και του Twitter. Είμαι πολύ ευχαριστημένη με αυτό, διότι έχουμε μια μεσαία τάξη που εκφράζεται».
Ο γεωπολιτκός παράγοντας
Είναι και η παραπάνω μια ερμηνεία της κατάστασης. Αλλά τα πράγματα έχουν όλες τις προϋποθέσεις να γίνουν πολύ πιο σοβαρά από την ανάγκη έκφρασης των μορφωμένων τέκνων της ιορδανικής μεσαίας τάξης.
Η γεωγραφική θέση της χώρας, την οποία έθιξε και η Σαμπάγκ, σε συνδυασμό με την οικονομίας της, είναι μια σημαντική πηγή αυτής της δυστοπίας. Η επιθεώρηση «Geopolitical futures» σημειώνει ότι για χρόνια, η Ιορδανία ήταν μια αρκετά σταθερή χώρα σε μια ασταθή περιοχή. Όσα έγιναν το περασμένο Σαββατοκύριακο δημιουργούν μια νέα πραγματικότητα. Πόσο σημαντικό είναι το γεγονός ότι μια μικρή χώρα όπως η Ιορδανία βιώνει το είδος της κοινωνικής αναταραχής που είναι φυσιολογική για την χαοτική περιοχή της; «Ενδεχομένως αρκετά» είναι η απάντηση και υπάρχει εξήγηση: 
Η Ιορδανία κατέχει στρατηγική θέση στη Μέση Ανατολή, μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας, δύο από τις ηγετικές δυνάμεις της περιοχής. Στα βόρεια και βορειοανατολικά της βρίσκονται η Συρία και το Ιράκ, οι χώρες, δηλαδή, όπου έχουν τα τελευταία χρόνια «στριμωχτεί» πολλές περιφερειακές και παγκόσμιες δυνάμεις όπως το Ιράν, η Τουρκία, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ιορδανία αρχικά ανησυχούσε για τις κρίσεις στη Συρία και το Ιράκ λόγω του φόβου ότι το Ισλαμικό Κράτος θα εξαπλωθεί και εκεί ή ότι τα κύματα των προσφύγων θα κατακλύσουν τα σύνορά της. Το περίπου ένα εκατομμύριο πρόσφυγες που φιλοξενεί σήμερα η Ιορδανία (επισήμως 660.000 Σύριοι πρόσφυγες), αποτελούν σχεδόν το 7% του συνολικού πληθυσμού της. Παρά την ήττα του ISIS, τα προβλήματα κάθε άλλο παρά τελείωσαν, συνεπώς, η σχετική σταθερότητα της Ιορδανίας έχει μεγάλη σημασία στη Μέση Ανατολή και πέρα ​​από αυτήν.
Το Ισραήλ σίγουρα παρακολουθεί τις εξελίξεις στην Ιορδανία. Μοιράζεται τα μεγαλύτερα σύνορα μαζί της, ενώ η πλειοψηφία των  κατοίκων της είναι παλαιστινιακής προέλευσης. Η Ιορδανία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το Ισραήλ για την εθνική της ασφάλεια και η Ιορδανία βοηθά το Ισραήλ να «συγκρατήσει» πιθανές απειλές. Ωστόσο, το Ισραήλ αυτή τη στιγμή έχει στρέψει την προσοχή του στη Δυτική Όχθη, τη Γάζα, τα υψίπεπεδα του Γκολάν, τη χερσόνησο του Σινά και τον Λίβανο. Από την άλλη, ακριβώς λόγω όλων αυτών, η ανάλυση εκτιμά ότι θα κάνει ό, τι μπορεί για να διατηρήσει την Ιορδανία σταθερή, ώστε να αποφύγει τη δημιουργία ενός ακόμη μετώπου.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επίσης έντονο ενδιαφέρον για την Ιορδανία, η οποία είναι από καιρό αξιόπιστος στρατιωτικός εταίρος για την Ουάσινγκτον. Στον πόλεμο κατά του ISISI, η χώρα ήταν κρίσιμος κόμβος μεταφοράς εξοπλισμού της συμμαχίας υπό τις ΗΠΑ, ενώ η αεροπορική βάση του Muwaffaq Salti, που βρίσκεται κοντά στα σύνορα της Συρίας και του Ιράκ, χρησιμοποιήθηκε για τις αεροπορικές επιδρομές εναντίον του ISIS, Οι ΗΠΑ έχουν περίπου 2.800 στρατιώτες στην Ιορδανία, ενώ μάλλον έχουν μεταφέρει εκεί και πυραύλους Patriot. Έχουν επίσης επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια για να «εξασφαλίσουν αυτή τη σχέση», συμπεριλαμβανομένων των 3,75 δισεκατομμυρίων δολαρίων με τη μορφή εγγυήσεων δανείων από το 2013. Τον Φεβρουάριο, οι δύο χώρες υπέγραψαν το τρίτο μνημόνιο συνεργασίας που θα προσφέρει στην Ιορδανία περισσότερα από 1,27 δισεκατομμύρια δολάρια ξένων ενισχύσεων ετησίως σε διάστημα πέντε ετών, μια αύξηση βοήθειας κατά 27% από την προηγούμενη συμφωνία. Συνεπώς, η Ιορδανία παραμένει ένας πολύτιμος εταίρος για τις ΗΠΑ και οτιδήποτε μπορεί να θέσει σε κίνδυνο αυτή τη σχέση αποτελεί απειλή για τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον. Οι διαδηλώσεις δεν φτάνουν σε αυτό το επίπεδο απειλής τώρα, αλλά η Ουάσιγκτον θα παραμείνει σε επαγρύπνηση.
Το Ιράν έχει συμφέρον να αποδυναμώσει το Ισραήλ. Η Τεχεράνη έχει δυνάμεις τόσο στη Συρία όσο και στο Ιράκ και προσπαθεί να επεκτείνει την επιρροή της στην περιοχή, ιδίως μέσω ομάδων τις οποίες ελέγχει. Σύμφωνα με το Al-Jazeera, οι διαμαρτυρίες του Σαββατοκύριακου στην Ιορδανία καθοδηγήθηκαν εν μέρει από ένα νεανικό κίνημα που ονομάζεται Hirak Shababi, το οποίο το Ισραήλ λέει από το 2016 ότι κατευθύνεται και χρηματοδοτείται από την Χεζμπολάχ, σύμμαχο του Ιράν στο Λίβανο. Το ισραηλινό υπουργείο Άμυνας έθεσε αμέσως εκτός νόμου την οργάνωση, την οποία θεωρεί ότι βρίσκεται υπό παλαιστινιακή ομπρέλα.
Τέλος, γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα στη χώρα και την περιοχή έχει και η Γερμανία, η οποία διατηρεί στρατιωτική δύναμη στην Ιορδανία. Μάλιστα, τον περασμένο Απρίλιο, επισκέφτηκε το Αμμάν ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Χάικο Μάας, λίγες μέρες μετά το ταξίδι του σε Ισραήλ και Παλαιστίνη, σηματοδοτώντας τον ενισχυμένο ρόλο που διεκδικεί η Γερμανία στη Μέση Ανατολή. Ο Μάας συναντήθηκε στο Αμμάν με τον Ιορδανό ομόλογό του, Αϊμάν Σαφάντι, και ανάμεσα σε άλλα συνομίλησαν για το πώς μπορεί να ξεκινήσει «μια εκ νέου ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων».
Συναντήθηκε φυσικά και με τους Γερμανούς στρατιώτες που σταθμεύουν στην πολεμική αεροπορική βάση Αλ Αζράκ, μετά τη μεταφορά των γερμανικών στρατευμάτων από τη ΝΑΤΟική βάση του Ιντσιρλίκ στην Τουρκία. Από εκεί επιχειρούν τα γερμανικά αναγνωριστικά και αεροσκάφη ανεφοδιασμού σε Συρία και Ιράκ. «Η Ιορδανία είναι ένας από τους σημαντικότερους εταίρους της Γερμανίας στη Μέση Ανατολή», τόνιζε η σχετική ανακοίνωση του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών. Η στρατηγική γεωπολιτική σημασία που αποδίδει η Γερμανία στην Ιορδανία φαίνεται και από το γεγονός πως από το 2012 οι γερμανικές κυβερνήσεις έχουν επενδύσει πάνω από 1 δισ. ευρώ σε «ανθρωπιστική βοήθεια για τους πρόσφυγες και στην εκπαίδευση των σωστικών συνεργείων και της αστυνομίας», αυξάνοντας την πολιτική επιρροή.
Οι οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών εντοπίζονται κυρίως στο εμπόριο, με τη Γερμανία να εξάγει στην Ιορδανία κυρίως προϊόντα κατασκευής μηχανημάτων και οχημάτων, τεχνικού εξοπλισμού, χημικά και φαρμακευτικά προϊόντα και τρόφιμα. Το 2016, οι γερμανικές εξαγωγές ανήλθαν σε περίπου 716 εκατ. ευρώ, ενώ οι εξαγωγές της Ιορδανίας προς τη Γερμανία σε περίπου 24 εκατ. ευρώ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου